ΓΥΝΑΙΚΕΙΟ ΣΚΑΚΙ: Το «Πείραμα Πόλγκαρ». Ιδιοφυΐα γεννιέσαι ή γίνεσαι; (γράφει ο Στράτος Καλέργιος) Scacchi Femminili: Un testo di Stratos Kalerghios sul “Esperimento Polgar”

 

ΙΔΙΟΦΥΙΑ ΓΕΝΝΙΈΣΑΙ ΄Η ΓΊΝΕΣΑΙ;
Το πείραμα Polgar απαντά…
 

Ο Laszlo Polgar, ένας Ούγγρος εκπαιδευτικός ψυχολόγος υπήρξε εκ των πρώτων υποστηρικτών της ιδέας ότι οι ιδιοφυΐες και τα ταλέντα γίνονται και δεν γεννιούνται. Πίστευε, ότι η συστηματική εξάσκηση σε οποιοδήποτε πεδίο μπορεί να μεταμορφώσει ένα παιδί σε μια ιδιοφυΐα. «Τα παιδιά  έχουν εκπληκτικές δυναμικές και είναι στο χέρι της κοινωνίας να τις ‘ξεκλειδώσει’’, το πρόβλημα είναι ότι ο άνθρωποι δεν το πιστεύουν, καθώς έχει εγκατασταθεί μέσα τους η πεποίθηση ότι η τελειότητα είναι διαθέσιμη για τους άλλους και όχι για τους εαυτούς τους.» Αυτός ήταν ο κύριος άξονας πάνω στον οποίο στήριξε τις μελέτες του.

Ποιος είναι όμως ο Laszlo Polgar;
Είναι ο πατέρας των γνωστών σκακιστριών Polgar. Της Susan, της Sofia και της Judit. Ένας μέτριος σκακιστής της εποχής του αλλά ένας εξαιρετικός πανεπιστημιακός ψυχολόγος με ειδίκευση στον τομέα της νοημοσύνης.

Πως ξεκίνησε το περιβόητο πείραμα Polgar;
Στις αρχές τις δεκαετίας του 60 πρωτοσυλλογίστηκε το πείραμά του. Θεωρήθηκε ωστόσο, τόσο παράλογο από την τοπική διακυβέρνηση σε βαθμό που του πρότεινε ψυχιατρική παρακολούθηση ώστε να απαλλαγεί από τις αυταπάτες του. Τότε εκείνος κατάλαβε ότι ο μόνος τρόπος για να αποδείξει την θεωρία του ήταν να την δοκιμάσει σε κάποιο από τα μελλοντικά παιδιά του. Έτσι ανέλαβε δράση, προετοίμασε την πατρότητα πριν τον γάμο (συνήθως γίνεται το αντίθετο) και ξεκίνησε να αλληλογραφεί με νεαρές γυναίκες ανάμεσα στις οποίες και η αγαπημένη του Ουκρανικής καταγωγής Klara. Εκείνος της αποκάλυψε αμέσως τους σκοπούς του και η Klara αν και αρχικά τον θεώρησε τρελό, τελικά δεν μπόρεσε να αντισταθεί στην γοητεία της ευφυΐας του και δέχτηκε να τον παντρευτεί θέτοντας σε εφαρμογή  παράλληλα το ιδιόμορφο πείραμα του.

    Ο Laszlo Polgar προπονεί τις κόρες του

1ο Στάδιο- Susan:
Το 1969 η Klara έφερε στο κόσμο την πρώτη τους κόρη, την Susan. Ο Laszlo προσπαθούσε να σκεφτεί σε ποιο τομέα η Susan  θα άγγιζε την τελειότητα. Ήθελε ο τομέας που θα επέλεγε να μην μπορούσε να αμφισβητηθεί από κανέναν. Αν για παράδειγμα επέλεγε τον τομέα της ζωγραφικής θα ήταν υποκειμενικά τα κριτήρια αξιολόγησης των έργων της και η θεωρία του θα παρέμενε υπό αμφισβήτηση. Το σκάκι όμως αποτελεί ένα από τα αντικειμενικότερα αθλήματα στον κόσμο και η έκβαση μιας παρτίδας δεν μπορεί να αμφισβητηθεί από κανέναν. Όπως και δεν μπορεί να επηρεαστεί από κάποιον εξωτερικό παράγοντα ώστε να αλλοιωθεί μια ενδεχόμενη επιτυχία. Επομένως, το σκάκι αποτέλεσε την επιλογή του.
 Ξεκίνησε ο ίδιος να διαβάζει βιβλία για την διδασκαλία του σκακιού και από απλός χομπίστας προσπάθησε να γίνει δάσκαλος. Εν τέλει ανέλαβε την προπόνηση της Susan πριν εκείνη κλείσει τα 4 της χρονιά. Αφιέρωναν πολλές ώρες μελέτης ημερησίως, με τρόπο διασκεδαστικό έτσι ώστε ένα παιδί τόσο νεαρής ηλικίας να γοητευτεί με το άθλημα και να μην το απορρίψει. Στα 5
της η Susan έλαβε μέρος σε ένα τοπικό τουρνουά οπού τα υπόλοιπα κορίτσια που συμμετείχαν είχαν διπλάσια ηλικία από την ίδια. Τελικά όχι μόνο κέρδισε το τουρνουά αλλά το έκανε με εμφατικό τρόπο με 10 νίκες σε 10 αγώνες!!! Αυτό ήταν μόνο η αρχή… Στην ηλικία των 12 η Susan κατέκτησε τον παγκόσμιο τίτλο για κορίτσια κάτω των 16 και δυο χρόνια αργότερα έφτασε στην κορυφή της παγκόσμιας κατάταξης στην κατηγορία των γυναικών. Το 1991 έγινε η Πρώτη γυναίκα Grand Master! Κέρδισε 4 φορές το παγκόσμιο πρωτάθλημα γυναικών και 5 σκακιστικές ολυμπιάδες!!
Susan Polgar

2ο Στάδιο: Sofia και Judit:
Οι δυο νεότερες κόρες του Laszlo τοποθετούνται σε διαφορετική κατηγορία από την Susan, διότι η διαφοροποιήθηκε σε μικρό βαθμό ο τρόπος εκπαίδευσής τους. Αρχικά, ο Laszlo δεν προσπάθησε να τις μυήσει στον σκακιστικό κόσμο (εδώ οι απόψεις διίστανται) αλλά οι ίδιες εκδήλωσαν την επιθυμία αυτή, θέλοντας να μιμηθούν την μεγαλύτερη αδελφή τους αλλά και λόγω της περιέργειας που τους προξενούσε η καθημερινή ενασχόληση του πατέρα τους και της Susan με το σκάκι. Παρόλα αυτά ο Laszlo δεν ήθελε να τις ξεκινήσει σε τόσο νεαρή ηλικία όσο της Susan έτσι αμφότερες άρχισαν την ενασχόληση τους μετά τα πέμπτα τους γενέθλια. 
 Η Sofia γεννήθηκε το 1974, κέρδισε το παγκόσμιο πρωτάθλημα νεαρών κοριτσιών κάτω των 14, ενώ είχε πολλές διακρίσεις σε σκακιστικές ολυμπιάδες και σε αλλά σημαντικά πρωταθλήματα. Το πιο γνωστό της επίτευγμα είναι το επονομαζόμενο “Sack of Rome” όπου νίκησε 8 διαδοχικά παιχνίδια, 5 εκ των όποιων ήταν grandmasters. Η απόδοσή της βαθμολογήθηκε ως η 15η καλύτερη διαχρονικά(2879).
 H Judit γεννημένη το 1976, έγινε η νεότερη grandmaster που υπήρξε ποτέ (μέχρι εκείνη την περίοδο) ανεξαρτήτως φύλου! Ήταν 15 χρονών! Υπήρξε η υψηλοτέρα βαθμολογημένη σκακίστρια στον κόσμο για περισσότερο από μια δεκαετία. Έχει καταγράψει νίκες εναντίον παγκόσμιων πρωταθλητών και καθολικά θεωρείται η καλύτερη σκακίστρια όλων των εποχών! ( Μια δεύτερη Elisabeth Harmon θα έλεγε κανείς σε ένα πραγματικό Queen’s Gambit!).

 Η 17χρονη Judit Polgar ενάντια στον πρώην παγκόσμιο πρωταθλητή Borιs Spassky

 

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ:
Η ιστορία των αδελφών Polgar επιβεβαιώνει την θεωρία του Laszlo για την μεθοδική και σκληρή προπόνηση. Ωστόσο, για όσους θεωρούν ότι η επιτυχία των τριών αδελφών είναι αποτέλεσμα καθαρού ταλέντου, ο Laszlo σε αυτό απάντα: “Αν είχαν δει την οδυνηρά αργή εξέλιξη και την σταδιακή βελτίωσή τους, δεν θα κατέληγαν τόσο εύκολα στο συμπέρασμα ότι τα κορίτσια είναι απλώς ταλαντούχα.”
 Αξίζει να αναφερθεί ότι τα κορίτσια δεν παρουσίασαν παρόμοιο επίπεδο βελτίωσης. Η μεσαία αδελφή, η Sophia δεν κατάφερε ποτέ να φτάσει στο επίπεδο των άλλων δυο αδελφών της και όλοι συμφωνούν ότι ήταν η λιγότερο εργατική από της τρεις. Ακόμα και η Susan έλεγε ότι η Sophia ήταν “τεμπέλα” και η ίδια η Sofia επιβεβαιώνει ότι “τα παρατούσε” ευκολότερα σε σχέση με τις αδελφές της. Τέλος, στους κύκλους της οικογενείας η  Judit θεωρείται η πιο εργατική εκ των τριών.
 Το πείραμα αυτό, δέχτηκε πολλή κριτική για την υπερβολική ενασχόληση τριών μικρών παιδιών με το διάβασμα και την προπόνηση “χάνοντας” το παιχνίδι και την ξεγνοιασιά της παιδικής ηλικίας. Ωστόσο οι ίδιες οι αδελφές καταρρίπτουν όλες αυτές τις θεωρίες, με την εξής δήλωση: “Μεγαλώσαμε σε ένα ειδικό περιβάλλον όπου η γνώση άρχισε ως παιχνίδι.” Στην πραγματικότητα, τα κορίτσια εξήραν τους γονείς τους για το κίνητρο και τον χρόνο που αφιέρωναν σε αυτές, δηλώνοντας τρομερά χαρούμενες για το περιβάλλον στο οποίο μεγάλωσαν.
 Κλείνοντας, θα μπορούσαμε να πούμε ότι το πείραμα του Laszlo γνώρισε τεράστια επιτυχία μόνο και μόνο αν αναλογιστεί κανείς τις θέσεις των κοριτσιών στην παγκόσμια γυναικεία κατάταξη: 1η θέση Judit, 2η θέση Susan,6η θέση Sofia!
Οι κατατάξεις των κοριτσιών είναι απολύτως ανάλογες με την προσπάθεια και το χρόνο που αφιέρωσαν για την εξάσκηση τους. Θεωρείται μάλιστα, ότι η λιγότερο ταλαντούχα από τις 3 αδελφές ήταν η Judit. Ωστόσο, το 99% της τελειότητας είναι η σκληρή δουλειά!

Αυτό μας δείχνει ότι όποιος και αν είσαι, όπου και αν είσαι, όσο χρονών και να είσαι, πάντα είναι ώρα να πετύχεις, αρκεί να αφήσεις κατά μέρους τις δικαιολογίες, να βρεις τον στόχο σου, και να αφιερώσεις τον εαυτό σου σε αυτόν…

 

(Επιμέλεια :  Στράτος ΚΑΛΕΡΓΙΟΣ)