Ούτε Μουντομπάσκετ, ούτε τουρκομπάσκετ, ούτε κάν μπάσκετ 2. Παρα-φιλολογική ματιά ή παίζοντας με τις λέξεις στον ελλαδικό βαρβαρισμό

Με την νίκη της ομάδας των ΗΠΑ εναντίον της Τουρκίας με 81-64 έληξε προ ολίγου το Παγκόσμιο Πρωτάθλημα Καλαθοσφαίρισης που διεξήχθη στην Τουρκία. Η επιτυχία των Αμερικανών ήταν αναμενόμενη αφού η 12άδα τους περιλάμβανε επαγγελματίες του ΝΒΑ και είχε διαφορά –τουλάχιστον σε έμψυχο υλικό- από όλες τις άλλες ομάδες που συμμετείχαν εφέτος και φυσιολογικά τερμάτισε πρώτη και αήττητη. Βεβαίως έπρεπε να περιμένουν 16 ολόκληρα χρόνια για να ξαναβρεθούν (μετά από το 1994) στην κορφή του κόσμου –ενώ δύσκολα θα ξεχάσουν και τον προ τετραετίας αποκλεισμό τους από την ελληνική μας ομάδα.
Οι Τούρκοι ευνοημένοι και από τον παράγοντα έδρα έκαναν το καλύτερο δυνατό που μπορούσαν και μετά από την περιπετειώδη νίκη τους επι των Σέρβων (με 83-82) στον ημιτελικό, κατέκτησαν το ασημένιο μετάλλιο (για δεύτερη φορά στην ιστορία του αθλήματος σε μεγάλη διοργάνωσι, αφού ήταν πάλι δεύτεροι στο Ευρωπαϊκό του 2001 -στην ίδια πάλι έδρα τους). [Για το «Τουρκομπάσκετ» του τίτλου, ίσως έγινε τώρα πιο κατανοητή η ειρωνική διατύπωσι «ούτε τουρκομπάσκετ», με την έννοια πως, όπως προεξοφλούσαμε μετά την ήττα μας, δεν επρόκειτο για καμμία απόλυτη κυριαρχία των γειτόνων στο άθλημα, αφού δεν θα κατακτούσαν και τον τίτλο]
Έκπληξι στην 3η θέσι η Λιθουανία που βρήκε στον ημιτελικό τους απογοητευμένους και κουρασμένους Σέρβους.
Για την αποτυχία της ελληνικής ομάδας τα είπαμε στην προηγούμενη ανάρτησι. Να προσθέσουμε πως στην συνολική πορεία και εμφάνισι δεν θεωρούμε σκοτεινό σημείο (ούτε φυσικά δικαιολογία) τα επεισόδια με την Σερβία στο τουρνουά Ακρόπολις, αλλά το παιχνίδι με την Ρωσία. Εκεί όπου παίξαμε αδιάφορα επιδιώκοντας την …ήττα (??), προκειμένου να …επιλέξουμε αντίπαλο (σχεδιάζαμε να πετύχουμε την Γαλλία).
[Εν προκειμένω κάτι πρέπει να γίνη και με το σύστημα των αγώνων που επιτρέπει μεταξύ άλλων και αυτά τα απαράδεκτα για την αθλητική ιδέα (όποιο ρετάλι της παραμένει σώο στην εποχή μας) πράγματα].

Πάμε και στις παρα-φιλολογικές μας παρατηρήσεις.
Από τον προηγούμενο τελικό του Παγκόσμιου Πρωταθλήματος στην Ιαπωνία έλεγα στους μαθητές μου την αιρετική άποψι πως σε εκείνον τον τελικό είχαμε βοηθήση και με άλλο τρόπο την ισάξια με εμάς ομάδα της Ισπανίας να μας συντρίψη με 70-47 και να στεφθή παγκόσμια πρωταθλήτρια πρώτη φορά στην ιστορία της. Πώς; Όχι μόνο με την ψυχοσωματική μας κατάρρευσι από την φοβερή υπερπροσπάθεια του απίστευτου 101-95 εναντίον της αμερικάνικης υπερδύναμης, αλλά και με το …υποβαθμισμένο γλωσσικό μας αισθητήριο!
Είχαμε και μια γλωσσική απέναντί τους κατωτερότητα: Ονομάζαμε μόνοι εμείς, (αθλητές, παράγοντες, φίλαθλοι, ακόμα και ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας μας) από όλους τους αντιπάλους τους εκείνο το Παγκόσμιο Πρωτάθλημα Καλαθοσφαίρισης στην Ιαπωνία με μια λέξι-προϊόν λεξιλογικής τροποποίησης που δείχνει πολλά για το γλωσσικό μας επίπεδο, «Μουντομπάσκετ». Μια λέξι που οι νεοέλληνες αθλητικογράφοι και τηλε-παρουσιαστές έπλασαν από τον συμφυρμό της άλλης λέξης που πιο πριν οι ίδιοι επέβαλαν για το Παγκόσμιο Κύπελλο Ποδοσφαίρου, τον όρο «Μουντιάλ», και τον βαρβαρισμό «μπάσκετ» .
Έχουμε δηλαδή την ετυμολόγησι: Μουντομπάσκετ < το λατινογενές mundo + το αγγλικό basket < Ισπ. Mundial + Αγγλ. Basketball. Πρόκειται με πιο απλά λόγια μια λέξι φτιαγμένη από το ομόρριζο της ισπανικής λέξης mundial και το α΄ μισό της αγγλικής basketball. Ήταν δηλαδή (όπως πάνω-κάτω συμβαίνει με τους λατινοαμερικάνους στο ποδόσφαιρο, και κυρίως τους Βραζιλιάνους, όταν το Παγκόσμιο Κύπελλο το ονομάζουμε … Μουντιάλ) σαν να αναγνωρίζαμε στους αντιπάλους μας, μέσω της γλώσσας, μια κάποια υπεροχή στο συγκεκριμένο σπορ.
Και εδώ ας σταθούμε μια στιγμή. Ξέραμε πως το μεγαλείο της ελληνικής πολιτιστικής κληρονομιάς φαίνεται και στην γλώσσα, η οποία γλώσσα πέρα από τον εκφραστικό πλούτο και την αξεπέραστη δύναμι περιγραφής που επέδειξε κατά τις εποχές της υψηλής της καλλιέργειας (προκλασσική, κλασσική, ύστερη Αρχαιότητα, ρωμαιοκρατία, ακόμα και στο Βυζάντιο), απέδειξε την ποιοτική της υπεροχή με τον ανυπολόγιστο ακόμα γλωσσικό δανεισμό της προς όλες τις γλώσσες του κόσμου και δή αυτές του κυρίαρχου Δυτικού πολιτισμού, και παραμένει αστείρευτη πηγή από όπου ο σύγχρονος κόσμος (συχνά -είναι αλήθεια- και με την μεσολάβησι της λατινικής) προμηθεύεται την πρώτη ύλη για την απόδοσι νέων αφηρημένων όρων ή την ονοματοδοσία καινούργιων επιστημονικών ανακαλύψεων και τεχνολογικών προϊόντων.
Και όμως, ο νεοελληνισμός πρωταγωνιστεί -ίσως παγκοσμίως- σε γλωσσική ξενόδουλη συμπεριφορά. Με την υποτέλεια που τον διακρίνει τελευταίους αιώνες, πήρε την λέξι του αμερικάνικου αθλητικού προϊόντος basketball, κατάπιε το ένα κομμάτι και το άλλο το φτύνει αμάσητο για να επικοινωνήση. Πήτε μου, λοιπόν, ένα μέρος του κόσμου όπου η λέξι basket –η λέξι-ροχάλα των ελληνόφωνων κάφρων- σημαίνει το παιχνίδι το οποίο εφηύρε ο Καναδο-αμερικανός Dr. James Naismith πριν 120 χρόνια.
Μόνο στο …Ελλαδιστάν!
Θα μπορούσαν τουλάχιστον οι πιθικίζοντες ελληνόφωνοι, αφού δεν τους είναι γνωστή ή δεν τους αρέσει η ελληνοποιημένη λέξι καλαθοσφαίρισι/καλαθόσφαιρα, να αφήσουν την ξένη λέξη ολόκληρη (basketball, όπως π.χ οι Γάλλοι ή οι Γερμανοί) και όχι να την ακρωτηριάσουν στο α΄ της μισό, μπάσκετ, το οποίο ως δάνειο από την αγγλική σημαίνει κάτι άλλο (basket= καλάθι και όχι καλαθόσφαιρα), και ως άκλιτο παραμένει εσαεί δύσμορφο στην έκφρασί μας.
Σημειωτέον, επίσης, ότι ναι μεν το mundial είναι από το λατινικό mondialis, αλλά οι μέχρι χθές πρωταθλητές κόσμου Ισπανοί το άθλημα της καλαθόσφαιρας το λένε baloncesto. Δηλαδή αποκαλούν την αθλοπαιδιά (όπως και οι Ιταλοί με την δική τους λέξι pallacanestro) από τα δύο συστατικά τη γλώσσας τους που σημαίνουν «μπάλλα» και «καλάθι» (συστατικά balon / palla + cesto. / canestro που είναι μάλιστα αμφότερα πιθανότατης αρχαιοελληνικής προέλευσης!!
Και για να επιστρέψουμε στο καταραμένο Μουντομπάσκετ. Είχε ανάγκη, άραγε, η νεοελληνική γλώσσα από έναν τέτοιο νεολογισμό προκειμένου να εξυπηρετήση τον κύριο στόχο της επιτυχούς επικοινωνίας; Ταυτόχρονα, έχει πια χάση την εσωτερική της δυναμική και κατάντησε να εξυπηρετείται πια μόνο από τα ξένα δάνεια – γλωσσικά κουρέλια;
Τίποτα από όλα αυτά! Απόδειξι ότι όλες οι ευρωπαϊκές γλώσσες χρησιμοποιούν εν προκειμένω την περίφρασι Παγκόσμιο Πρωτάθλημα Καλαθοσφαίρισης:
Αγγλικά: World Basketball Championship
Γαλλικά: Championnat du monde de basket-ball
Γερμανικά: Basketball-Weltmeisterschaft
Ιταλικά: Campionato mondiale di pallacanestro
Οι ελλαδίτες μουντόφωνοι επιμένουν: «Μουντομπάσκετ της …Ιαπωνίας», «Μουντομπάσκετ της …Τουρκίας»…
Συνοψίζουμε: πρόκειται για μια λέξι που κατασκευασμένη με πρόχειρη διάθεσι από εισαγόμενα υλικά, από αυτά που μας περιβάλλουν σε επικίνδυνο βαθμό στην νεώτερη Ελλάδα, τώρα πια επεβλήθη.
Αυτά παθαίνουμε οι νεοέλληνες, αφού έχουμε παραχωρήση την γλωσσοπλαστική ευθύνη σε ημιμαθέστατους δημοσιογράφους και όχι σε επιστήμονες της γλώσσας, δόκιμους λογοτέχνες ή ποιητές εθνικού διαμετρήματος και υψηλής καλλιέργειας.
Επίσης έχει καταργηθή κάθε αμυντικό ανάχωμα. Η Ακαδημία είναι από χρόνια παροπλισμένη. Ακόμα και οι έδρες γλωσσολογίας, όταν δεν εξυπηρετούν πολιτικές ιδεολογίες ή προκρούστιες θεωρίες, λειτουργούν απλώς διαπιστωτικά.
Παράδειγμα το Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας υπο το βαρύ όνομα του καθηγητή Γ. Μπαμπινιώτη. Το έχω στην «Β’ Έκδοση» (του 2002) και διαβάζω τα εξής κοινότοπα: Μουντιάλ (το) (ακλ.) το παγκόσμιο πρωτάθλημα ποδοσφαίρου κλπ
Μουντομπάσκετ (το) (ακλ.) παγκόσμιο πρωτάθλημα μπάσκετ (sic!) σε επίπεδο εθνικών ομάδων [ΕΤΥΜ. < μουντιάλ (βλ.λ. ) + μπάσκετ] Μπάσκετ (το) (ακλ.) καλαθόσφαιρα / καλαθοσφαίριση (ΕΤΥΜ. < basket(ball) , Basket "καλάθι")

Δεν υπάρχει δηλαδή (και ούτε άκουσα ποτέ μου τον ίδιο τον σεβαστό μου καθηγητή να καταδικάζει το συγκεκριμένο φαινόμενο) ούτε ένα επικριτικό σχόλιο για την προκείμενη ξενομανία, αμάθεια και (στο κάτω-κάτω της γραφής) ακαλαισθησία που οδηγεί όλους μας να καταναλώνουμε αυτά τα μεταλλαγμένα γλωσσικά παράγωγα.
Επιλογικά μια ευχή. Όσοι δηλώνουμε Έλληνες και όχι νεοέλληνες ή ελληνόφωνοι, ας προσέχουμε περισσότερο τον λόγο μας. Εν προκειμένω όχι μπάσκετ, αλλά καλαθοσφαίρισι και, οπωσδήποτε, …μπάστα με το «Μουντομπάσκετ»!


Αλέξανδρος Σοϊλεμέζης



Υ.Γ. 1. Για την φωτογραφία, μπορείτε να δήτε ...πού το πάει εδώ.
2. Με δεδομένο πως το επόμενο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα Καλαθοσφαίρισης 2014 θα διεξαχθή στην Ισπανία (για να το καταλάβουμε …καλύτερα Campeonato Mundial de Baloncesto 2014) δεν γλυτώνουμε εύκολα από τον ενοχλητικό αυτό βαρβαρισμό και ούτε υπάρχει άλλωστε η ένδειξι ότι ως χώρα ενδέχεται να τερματίσουμε τόσο σύντομα την γλωσσική μας υποτέλεια…