"ΚΡΑΤΗ, ΕΘΝΗ, ΙΔΕΟΛΟΓΙΕΣ και Πολιτικά Κόμματα στην αρχή του 20ου Αιώνα": Άρθρο Μάριου Κωστάκη στο Ελ. Κε. Δ. Α. Μέρος Α΄ Un' analisi geopolitica ...

Un' analisi geopolitica sugli "Stati, le Nazioni e le Ideologie, al inizio del 21esimo secolo" di Marios Kostakis

Μια εξαιρετική ανάλυσι του πολιτικού επιστήμονα Μάριου Κωστάκη, σχετικά με την περιρρέουσα ατμόσφαιρα στα σύγχρονα (παγκόσμια και εσωτερικά) πολιτικά πράγματα και δή τον προβληματισμό για το ζήτημα της εθνικότητας του κράτους μας με τα αλλεπάλληλα δείγματα επιδίωξης μεταεθνικού –πολυπολιτισμικού- χαρακτήρα των πάσης ιδεολογικής προέλευσης κυβερνώντων, βρήκαμε στο νεωστί εμφανισθέντα δικτυακό τόπο του Ελ. Κε. Δ. Α. και σας την προτείνουμε για ενδελεχή προβληματισμό.
(Λόγω της μεγάλης σχετικά εκτάσεώς του θα μας επιτρέψετε την σε τρείς συνέχειες αναδημοσίευσί του)


ΕΘΝΗ ΚΑΙ ΚΟΜΜΑΤΑ: ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΠΡΟΣ ΤΟΝ 21ο ΑΙΩΝΑ (Αναδημοσίευσις)
Διαπιστώσεις, Παρατηρήσεις, Ερμηνείες

1.ΣΥΝΟΜΑΔOΣΕΙΣ

"ΕΘΝΗ ΚΑΙ ΚΟΜΜΑΤΑ: ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΠΡΟΣ ΤΟΝ 21ο ΑΙΩΝΑ
του Μάριου Κωστάκη, πολιτικού επιστήμονα

Το άρθρο αυτό βασίζεται στις παρακάτω διαπιστώσεις:
α) Οι συνομαδώσεις μεταξύ των ανθρώπων, οι κυριότερες (αλλά όχι οι μόνες) από τις οποίες είναι τα έθνη και τα κόμματα, έχουν κάποια κοινή βάση που στηρίζεται στην ανθρώπινη φύση.

β) Η βάση αυτή συνίσταται στην επιδίωξη της επιβίωσης (με την ευρύτερη έννοια του συμφέροντος – ενδιαφέροντος) μέσα από συμμαχίες που εξασφαλίζουν υποστήριξη στις αντιπαραθέσεις.

γ) Οι αντιπαραθέσεις, αγώνες, συγκρούσεις, μάχες είναι αναπόφευκτες σε ένα κόσμο με πεπερασμένους πόρους μέσα στον οποίο συνωστίζονται αναρίθμητες και ολοένα πολλαπλασιαζόμενες ανθρώπινες απαιτήσεις.

Εδώ δεν θα προσπαθήσουμε να αποδείξουμε τις διαπιστώσεις αυτές. Τις θεωρούμε αυτονόητες είτε ως ιστορικές είτε ως καθημερινές παρατηρήσεις. Αυτό που επιδιώκουμε είναι 1) να περιγράψουμε το αποτέλεσμα τους στην κοινωνική και πολιτική πραγματικότητα μέσα σε ένα πραγματιστικό πεδίο αναφοράς και 2) να εξετάσουμε τις πιθανές εξελίξεις μέσα από την προβολή τους στο μέλλον.

ΣΥΝΟΜΑΔΩΣΕΙΣ, ΙΔΕΟΛΟΓΙΑ, TAYTOTHTEΣ
Πώς οι άνθρωποι δημιουργούν, παγιώνουν και αναπαράγουν τις συνομαδώσεις τους;
Οι συνασπισμοί γίνονται μεταξύ όσων αντιμετωπίζουν ο ένας τον άλλο ως «συγγενείς» ή «ομοίους» και σε αντιδιαστολή με τους «ξένους». Η ομοιότητα, πραγματική ή πλαστή αδιάφορο, εξασφαλίζει το minimum που είναι απαραίτητο για μια στοιχειώδη συνεργασία, την σχετική ευκολία επικοινωνίας. Εκτός αυτού καθιστά πιθανότερη την συνάφεια ενδιαφερόντων και συμφερόντων. Δημιουργεί ένα οικείο χώρο στον οποίο μπορεί κανείς να κινηθεί με σχετικά λιγότερη αβεβαιότητα. Η συγγένεια και η ομοιότητα μπορούν να πάρουν διάφορες μορφές. Τέτοιες είναι:
Η κοινή καταγωγή (πραγματική η όχι δεν έχει σημασία), η φυλετική συγγένεια, η πολιτιστική ομοιογένεια, η χρήση της ίδιας γλώσσας, η πίστη σε συγκεκριμένη θρησκεία και ακόμη περισσότερο στο ίδιο δόγμα, η καταγωγή από γεωγραφικά σαφώς διακριτό τόπο (π.χ. ένα νησί), η συναφής κοινωνικοοικονομική τοποθέτηση (τάξη), η συντεχνιακή – συνεργατική συναδελφικότητα. Όλες αυτές οι μορφές συγγένειας και ομοιότητας συγκροτούν αντίστοιχες ταυτότητες.
Όταν εξετάζουμε μία συγκεκριμένη περίπτωση, στρέφεται αναγκαστικά η προσοχή μας στα στοιχεία που συναποτελούν την ταυτότητα που μας ενδιαφέρει. Τα στοιχεία αυτά ορίζουν – περιορίζουν το συγγενές και το ξένο και τους δίνουν μια σαφή και ξεκάθαρη εικόνα. Άλλα από αυτά είναι αντικειμενικά και λίγο – πολύ αναμφισβήτητα (π.χ. η χρήση μίας γλώσσας) και άλλα δημιουργήθηκαν με την πάροδο του χρόνου χωρίς να μπορούμε πλέον να διαχωρίσουμε την πραγματικότητα από τον μύθο με τον οποίο έχουν επενδυθεί (π.χ. οι απώτερες, «μυθικές» ιστορικές εποχές που επικαλούνται τα διάφορα έθνη).
Η διανοητική επεξεργασία των ταυτοτήτων δημιούργησε ιδεολογίες. Όλες οι ιδεολογίες ταυτόχρονα ενώνουν και χωρίζουν. Ενώνουν όσους θεωρούνται ότι ανήκουν στην ομάδα ενώ τους διαχωρίζουν από όσους θα πρέπει να παραμείνουν εκτός των τειχών. Η δυναμική επιδίωξη των συμφερόντων επιβάλλει τον διαχωρισμό σε περιούσιους και παρίες.
Από τη στιγμή που δημιουργούνται, οι ιδεολογίες αποκτούν μια δική τους ξεχωριστή, αυτόνομη ζωή. Καλύπτουν νοητικές, πνευματικές, υπαρξιακές ανάγκες όσων προσφεύγουν σ’ αυτές, ενώ στην πραγματικότητα δεν τους ξεφεύγει ολοκληρωτικά η κοινωνικοποίηση κανενός. Μεγάλος αριθμός ατόμων νοηματοδοτούν την ύπαρξή τους αναφορικά με την ιδεολογία που τα έχει κερδίσει. Πολλές φορές η συναισθηματική πρόσδεση στην ιδεολογία και τη συλλογικότητα που αντιπροσωπεύει είναι τόση και τέτοια, ώστε ο έμφυτος ατομικισμός μεταμορφώνεται σε φανατική πίστη ή θέληση για αυτοθυσία. Έτσι με την ίδια συχνότητα που παρατηρούσαμε ατέλειωτες αιματοχυσίες στα πλαίσια θρησκευτικών πολέμων του παρελθόντος, είδαμε στον 20ο αιώνα η «ταξική συνείδηση» και ο εθνικισμός να έχουν ανάλογα αποτελέσματα.
Στο σύγχρονο πλαίσιο του μεταμοντέρνου σχετικισμού, όπου το άτομο αισθάνεται έρμαιο σε ένα πέλαγος έλλειψης αξιών, πίστεως και σταθερών σημείων αναφοράς, μερικές από τις συνομαδώσεις μπορούν να δώσουν μία διέξοδο στην υπαρξιακή αγωνία των ανθρώπων. Η ζωή τους μπορεί να αποκτήσει νόημα και περιεχόμενο, όσο περισσότερο πειστικός είναι ο θεμελειακός μύθος που ενώνει τα μέλη. -Η ένταξη στον σχηματισμό δίνει νόημα και σκοπό για τον αγώνα της ζωής, ελπίδα για το μέλλον, στήριξη από τα υπόλοιπα μέλη (όπως και αν ονομάζονται: συμπατριώτες, σύντροφοι, συναγωνιστές).
ΤΟ ΠΡΑΓΜΑΤΙΣΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΩΝ ΣΥΝΟΜΑΔΩΣΕΩΝ
Οι ανθρώπινες ομάδες ανεξαρτήτως μεγέθους και κλίμακας συγκροτούνται όχι μόνο για να ανταποκριθούν σε υπαρξιακές ή άλλες ανησυχίες αλλά κυρίως για να ικανοποιήσουν καθημερινές ανάγκες επιβίωσης και ανάπτυξης βιολογικών οντοτήτων.
Τα περιθώρια ικανοποίησης των ατόμων στον πραγματικό κόσμο είναι πάντοτε στενά γιατί οι πόροι είναι δεδομένοι και συνεπώς περιορισμένοι. Κάθε προσπάθεια επιβίωσης σε αυστηρά ατομικό ή οικογενειακό επίπεδο θα ήταν εξ αρχής καταδικασμένη στην αβεβαιότητα του τυχαίου και την ανασφάλεια κάθε ανθρώπινης επαφής. Η ανάγκη συνεργασίας προέκυψε ως οικονομία δυνάμεων, ως οικονομία κλίμακας που αποφεύγει το τεράστιο κόστος των συγκρούσεων (με αμφίβολη άλλωστε έκβαση) σε ατομικό επίπεδο.
Όμως, επειδή οι ανάγκες ικανοποίησης ήταν (και είναι) απεριόριστες σε σχέση με τους δεδομένους πόρους, η δυνατότητα συνεργασίας γρήγορα φάνηκε ότι έχει τα όρια της. Γι’ αυτό δεν δημιουργήθηκε η κοινωνία αλλά πολλές κοινωνίες (κράτη, έθνη) και ακόμη περισσότερο το κοινωνικό σώμα ποτέ δεν έγινε μονολιθικό αλλά πάντα παρέμεινε κατακερματισμένο (σε κόμματα, κινήματα, οργανώσεις και κάθε άλλου είδους συσσωματώσεις).
Η παρόρμηση για ζωή, για επιβίωση, φέρνει ανταγωνισμούς από τους οποίους προέρχονται οι συγκρούσεις. Οι αντιθέσεις αναπαράγονται αέναα γιατί, αμέσως αφού ένας σχηματισμός κατισχύσει έναντι των ανταγωνιστών του και «μεγαλώσει» αρκετά, το πεδίο της διαμάχης μεταφέρεται στο εσωτερικό του ανάμεσα σε αντίπαλες ομαδοποιήσεις.
Ο φαύλος αυτός κύκλος δεν αφήνει σημαντικά περιθώρια διαφορετικής ατομικής επιλογής γιατί προκαθορίζεται από εξωτερικές «σκληρές» πραγματικότητες: η σπάνις των πόρων, τα ανθρώπινα βιολογικά ένστικτα (που εμφανίζονται ίδια παντού και πάντα), ο χώρος και ο χρόνος, είναι συγκεκριμένα και αφήνουν περιορισμένες δυνατότητες ικανοποίησης... "

(Συνεχίζεται)