Νεοέλληνες Λογοτέχνες περί Κομματοκρατίας Α΄ (Ροΐδης-Σουρής) Letterati neogreci sui partiti e la partitocrazia in Grecia I. (Roidis)

Κατά Ροΐδη, αιτία της γέννησης και της δράσης των κομμάτων "εν Ελλάδι", είναι «η θαυμαστή συμφωνία με την οποία τα μέλη τους επιθυμούν το ίδιο πράγμα, το να τρώνε από το δημόσιο».

Όσο για τον ορισμό που δίνει στον όρο «Κόμμα»: «Ομάδα ανθρώπων που ξέρουν να διαβάζουν και να ανορθογραφούν, που έχουν πόδια και χέρια γεμάτα υγεία, αλλά που μισούν κάθε εργασία και οι οποίοι ενώνονται κάτω από έναν οποιονδήποτε αρχηγό ζητώντας να τον κάνουν πρωθυπουργό με τον σκοπό να τους παρέχει τα μέσα να ζούν χωρίς να σκάβουν»!!   Απολαύστε το πρωτότυπο:

 
"Αλλαχού τα κόμματα γεννώνται, διότι εκεί υπάρχουσιν άνθρωποι διαφωνούντες και έκαστος άλλα θέλοντες. Εν Ελλάδι συμβαίνει ακριβώς το ανάπαλιν• αιτία της γεννήσεως και της πάλης των κομμάτων είναι η θαυμαστή συμφωνία, μεθ’ ης πάντες θέλουσι το αυτό πράγμα, να τρέφωνται δαπάνη του δημοσίου. 
Αν υπήρχε λεξικόν της νεοελληνικής γλώσσης, νομίζομεν ότι ο ορισμός της λέξεως «κόμμα» ήθελεν είναι ο ακόλουθος: «Ομάς ανθρώπων ειδότων ν’ αναγινώσκωσι και ν’ ανορθογραφώσιν, εχόντων χείρας και πόδας υγιείς αλλά μισούντων πάσαν εργασίαν, οίτινες, ενούμενοι υπό ένα οιονδήποτε αρχηγόν, ζητούσι ν’ αναβιβάσωσιν αυτόν διά παντός μέσου εις την έδραν πρωθυπουργού, ίνα παράσχη αυτοίς τα μέσα να ζώσι χωρίς να σκάπτωσι»".

Εμμανουήλ Ροΐδης

 [«Πολιτικόν δελτίον», Ασμοδαίος, 8.6.1875. Άπαντα, Β΄. Ερμής, 1978. 138].