«Επιστρέφοντας από το Πήλιο…». Ταξιδιωτικό δοκίμιο και 12+1 φωτογραφίες. "In ritorno dal monte Pilio". Testo (un saggio) e 12+1 foto.

«Επιστρέφοντας από το Πήλιο…». Ταξιδιωτικό δοκίμιο και 12+1 φωτογραφίες
"In ritorno dal monte Pilio". Testo (= un saggio) e 12+1 foto.

Μετά από καιρό, δεχθήκαμε την παρακάτω εξαίρετη συνεργασία από τον συνάδελφο, συγγραφέα και φίλο του Συλλόγου Κώστα Γάλλο. Ένα κείμενο για την ομορφιά της ελληνικής φύσης, αλλά και με αναφορά στην πνευματική παράδοσι και την πολιτιστική μας κληρονομιά πολύ το θέλαμε!

Επιστρέφοντας από το Πήλιο και τα Αμπελάκια
Ο θαυμαστός κόσμος της λαϊκής αρχιτεκτονικής και σοφίας

Υπάρχουν κάποιοι τόποι, διάσπαρτοι στον Ελληνικό χώρο, που προκαλούν ιδιαίτερο ενδιαφέρον από πλευράς αρχιτεκτονικής και ανοίγουν στο νου και την ψυχή, φτερά για να απογειωθείς και να αναχθείς σ’ ένα «σύμπαν», σε μια «επικράτεια» του μέτρου και της αρμονίας. Οι παραδοσιακοί οικισμοί, τα πλακόστρωτα, οι περίφημες πλατείες με τα πέτρινα κλιμακοστάσια, τις εξαίσιες μαρμάρινες ή λιθόκτιστες κρήνες, τις πανέμορφες εκκλησίες στα μέτρα της ανθρώπινης κλίμακας πάντοτε, αντανακλούν το ιδιόμορφο, ανθηρό οικονομικό και κοινωνικό κλίμα που συνδυαζόταν με τη δυναμική πνευματική κληρονομιά της Ορθοδοξίας από τις αρχές του 18ου αιώνος κυρίως και σε όλη τη διάρκεια μέχρι και τις αρχές του προηγούμενου αιώνος.
Οι απίστευτου αισθητικού κάλλους οικισμοί του Πηλίου, τα ξακουστά Ζαγοροχώρια, πέτρινα μνημεία αγέραστου αρχιτεκτονικού κάλλους, οι οικισμοί της Μέσα και Έξω Μάνης, κοντά στους αγέρωχους όγκους -κτίσματα του Μυστρά, με το κλέος της Βυζαντινής διάρκειας πάντα ζωντανό, οι παραδοσιακοί οικισμοί της Αρκαδίας, νησιών του Αιγαίου και του Ιονίου, της Κρήτης, τα Αμπελάκια όπως και το Μεταξοχώρι Λάρισας, αποκαλύπτουν την αδιάσπαστη σχέση ανθρώπου και φυσικού περιβάλλοντος, όταν η παγιωμένη κοσμοαντίληψη είχε ως κέντρο τον αληθινό άνθρωπο με τον πνευματικό προσανατολισμό.

Καταδεικνύουν ακόμη μια σαφή ιδεολογία σεβασμού προς τη φύση, που είναι αγαθό του Θεού και ως τέτοιο, πρέπει να μείνει ανέγγιχτο και απρόσβλητο, αφού ο άνθρωπος ζει αδιατάρακτα μόνο όταν υπάρχει αυτή η φιλική συμπόρευση.
Αν επισκεφθεί κανείς εκτός από το Πήλιο, τα Αμπελάκια και το Μεταξοχώρι της Λάρισας, ιδίως όταν αφήνει τη «Βαβυλωνία» των σύγχρονων αστικών κέντρων με όλη αυτή τη βάναυση, συνεχιζόμενη! κακοποίηση στο δομημένο περιβάλλον που τείνει – αν δεν έλαβε ακόμη – να προσλάβει γενικευμένο χαρακτήρα, θα αισθανθεί απίστευτη ανακούφιση, αληθινό δέος και θαυμασμό από την ομορφιά της ανέγγιχτης φύσης αλλά και την αρμονική συνύπαρξη του ανθρώπου προς τις οποιασδήποτε μορφής παρεμβάσεις μέσα στο δομημένο ανθρώπινο περιβάλλον.

Πέρα από τα φιλικά προς το περιβάλλον υλικά δόμησης – πέτρα κυρίως και ξύλο δευτερευόντως –υπάρχει αυτή η ασύγκριτη λαϊκή σοφία, επιτηδειότητα και ευαισθησία. Κάτι ανάλογο βλέπει κανείς στη σοφία της φρέσκιας και άδολης ματιάς της ζωγραφικής του Θεόφιλου και άλλων naif εκπροσώπων ή στα ασύγκριτης ποιοτικής αξίας δημοτικά μας τραγούδια που υψώνονται ακέραια και αχάλαστα πάντοτε μέσα στη συνείδησή μας.

Οι λαϊκοί μάστοροι, ταπεινοί και επιτήδειοι χτιστάδες, ξέρουν να δημιουργούν με την πέτρα και το καλέμι οικοδομήματα άφθαστης ισορροπίας και κάλλους, τηρώντας πάντα από μια άσφαλτη, ενστικτώδη πνευματική σοφία, το μέτρο και την αναλογία.
Ξεκινώντας κανείς από την πολεοδομική οργάνωση των οικισμών που χωροθετούνταν στις πλαγιές συνήθως των βουνών, για να αποφεύγονται οι φυσικές καταστροφές, το υπέροχο αρχιτεκτονικό σχέδιο που ξεχειλίζει από αρχοντιά, έμφυτη καλαισθησία και σεβασμό προς την προέκταση του ανθρώπου που είναι η φύση, δεν μπορεί παρά να θαυμάσει τη ποικιλομορφία των λογής – λογής κτισμάτων, την στιλπνότητα, την ομορφιά και αντοχή των υλικών, το σοφό τρόπο κατασκευής. Σε όλα παρατηρεί κανείς την απόλυτη εναρμόνιση με το φυσικό περιβάλλον. Ακόμη και έξω από τους οικισμούς μπορεί να διαπιστώσει κανείς, τον εξαίσιο συμπληρωματικό χαρακτήρα των αγροτικών, βοηθητικών κατασκευών. Νερόμυλοι, βρύσες, σκάλες, αντερείσματα, στάνες, λιθόστρωτα, αναβαθμίσεις, αυλάκια ύδρευσης, φράχτες, εκκλησάκια και προσκυνητάρια απίστευτης ομορφιάς, που ασφαλώς αντανακλούν το πνευματικό μεγαλείο της πίστης στην Ορθοδοξία, καλύβια, γεφύρια πέτρινα, αληθινή χαρά των οφθαλμών, όλα συνυπάρχουν και συλλειτουργούν αρμονικά μέσα στο πλαίσο μιας ενιαίας ανώτερης πνευματικής τάξης, γιατί ασφαλώς οι άνθρωποι που τα έφτιαξαν και ζούσαν σε ζωντανή σχέση μ’ αυτά, είχαν μια θαυμαστή ψυχική ευγένεια και ισορροπία, ανέπνεαν έναν αέρα μιας άλλης αισθητικής τάξης, αφού η κοινότητα λειτουργούσε πνευματικά, με όλα τα αγαθά παρακολουθήματά της: Συνοχή, φιλότιμο και εργατικότητα, αγάπη, άδολη συνεργασία, αναμφισβήτητα υπό την σκέπη της Ορθόδοξης Εκκλησίας που ήταν αληθινή μάνα και τροφός της.
Κι όταν ακόμη υπήρχαν οι αναπότρεπτες ανθρώπινες αδυναμίες, αυτές δεν μπορούσαν να οδηγήσουν στην παράλυση ή έστω στη δυσλειτουργία του κοινωνικού ιστού, αφού λειτουργούσε ακόμη η εσώτερη πνευματική ουσία της κοινότητας, δηλ. οι στέρεοι πνευματικοί αρμοί της, αυτή η θαυμαστή πνευματική και κοινωνική συνοχή της. Η ευαισθησία και η εγρήγορση της ψυχής, σε ένα «σώμα» που βίωνε το κάλλος στις πιο λεπτές εκδοχές του, το μέτρο και την αρετή.

Κώστας Γάλλος