Οι βασικές ονομασίες για το σκάκι στην ψευτο-Μακεδονική (Makedonski). I termini di base che usa x gli scacchi la lingua pseudo-macedone.

I termini di base che vengono usati nella cosidetta "lingua macedone"

Ήμουν έτοιμος να ασχοληθώ με την ολοκλήρωσι ενός ημιτελούς άρθρου για ένα περιοδικό με το εύπεπτο θέμα «οι βασικές ονομασίες των σκακιστικών πεσσών στις νεολατινικές γλώσσες», όταν ανάμεσα στις σημειώσεις μου βρήκα ένα ξένο και μή αποδελτιωμένο σχετικό άρθρο, το οποίο ανάμεσα σε δείγματα από δεκάδες γλώσσες του κόσμου περιλάμβανε και την βασική ορολογία για το σκάκι που χρησιμοποιούν οι ομιλητές του «μακεδόνσκι», της λεγόμενης «μακεδονικής».
Μιλάμε για τους εξής οκτώ όρους: το όνομα του παιχνιδιού, τις ονομασίες των έξι διαφορετικών ειδών των πεσσών (τα κομμάτια και τα πιόνια) συν την αναγγελία της απειλής του βασιλιά:

ΕΛΛΗΝΙΚΑ
Greek 1 Σκάκι, Ζατρίκιο 2.Βασιλιάς, Ρήγας 3.Βασίλισσα, Ντάμα 4. Πύργος, Κάστρο 5. Ίππος, Άλογο, -άκι 6. Αξιωματικός, τρελός, φού 7. πιόνι, Στρατιώτης 8. ρουά, σάχ
[Σημ. Με μικρότερο μέγεθος γραμματοσειράς οι δεύτερες ισοδύναμες ή λιγότερο συνήθεις ονομασίες]

Ιδού:
Makedonski
Macedonian 1. Шах “šah” 2. крал “kral” 3. кралица “kralitsa” 4. топ “top” 5. коњ
“konj” 6. ловец “lovets” 7. пион “pion” 8. шах “šah”
[Σημ. Δίπλα από την αναγραφή των σχετικών λέξεων–όρων όπως εμφανίζονται στην κυριλλική γραφή, καταγράφουμε και την φωνητική απόδοσι με τους λατινικογενείς χαρακτήρες εντός εισαγωγικών].

Κοιτάζω, λοιπόν, και επιχειρώ να επιβεβαιώσω την γενικώς αποδεκτή άποψι (αυτήν που μεταξύ άλλων πρεσβεύει και ο πάλαι ποτέ καθηγητής μου στο Πανεπιστήμιο Αθηνών Γεώργιος Μπαμπινιώτης) ότι τα «μακεδονικά» είναι σλάβικη διάλεκτος, συγγενής της Βουλγαρικής γλώσσας.

Bulgarian 1.шах, шахмат "šah, šahmat" 2.цар "tsar" 3.дама, царица "dama, tsaritsa" 4.топ "top" 5.кон "kon" 6.офицер "ofitser" 7.пешка "peška" 8. шах "šah"

Αποτέλεσμα: Τέσσερα στα οκτώ!? Όχι και τόσο καλό ποσοστό. Θα περίμενα κάτι μεγαλύτερο.
Είναι, άραγε, οι μή ταυτιζόμενοι όροι, οι ονομασίες δηλαδή για τον Ρ, την Β, τον Α και τον Σ (για να θυμηθώ και τον αείμνηστο Σιαπέρα που στο βιβλίο του «το Σκάκι», αξεπέραστο σκακιστικό αναγνωστικό για γενιές και γενιές σκακιστών, περιλαμβάνει –έστω προαιρετικά- στην σημειογραφία και ένα σίγμα ως αρχικό γράμμα για το πιόνι) εγχώριοι; Μπάς και τα ονόματα αυτά είναι αρχαία «Μακεδονικά» ή, έστω, μήπως πρόκειται για ιδιωματικές λέξεις-διαλεκτικά στοιχεία κάποιας ιδιότυπης ντοπιολαλιάς, οπότε θα άξιζαν μεγαλύτερης προσοχής εκ μέρους μας και βέβαια σπουδής;
Ρίχνω μια ματιά και στα αντίστοιχα ονόματα της Σερβικής:

Serbian 1.шах 2.краљ 3.дама 4.топ 5.коњ, скакач 6.ловац 7.пешак, пион 8. шах

Ώπα! Bingo! (: η ώρα του …Οικονομίδη;) Έχουμε ταύτισι 95% ή κάνω λάθος;
Μια ακόμα οφειλόμενη συγκριτική ματιά στην κροατική, αδελφή της σερβικής, και βρίσκουμε και την ταύτισι του βουλγαρικού пешка “peska”, κροατ. “piezak” (Χήρα Μήτση: «Άμα υποψιαστώ ότι προέρχονται αμφότερα από το ελληνικό, «πεζικό» ή «πεζικάριος», θα …πεθάνω»! ):

Croatian 1.šah 2.kralj 3.dama 4.top 5.konj, skakač 6.lovac 7.pješak 8.šah

Το μόνο τελικά που έμεινε αταύτιστο ήταν το “kralitsa”, η ονομασία για την Β (Βασίλισσα). «Σερσέ λα …φάμ»; Τζίφος για τους Βαρδασκανοδαρδανούς! Ούτε η κατάληξι «-ίτσα» αποδεικνύεται αρκετά αρχαία ή ακραιφνώς «μακεδονική». Η αντίστοιχη για την Β ονομασία που χρησιμοποιούν οι Βούλγαροι αρκούντως εύγλωττη: “tsaritsa”, δηλαδή το θηλυκό του ” tsar”. Η ίδια λογική για τους «μακεδονόφωνους» των Σκοπίων ή των υπερουράνιων τόξων: το αρσενικό της σερβοκροατικής краљ (“krali”, ισοδύναμο του “kral”) στον αντίστοιχο τύπο του θηλυκού.

Συμπέρασμα:
Καμμία πρωτοτυπία! Η λεγόμενη, αυθαιρέτως, «Μακεδονική γλώσσα» δεν διασώζει στους βασικούς όρους για το παιχνίδι του σκακιού ΚΑΝΕΝΑΝ προσλαβικό όρο. Άπαν το σχετικό λεξιλόγιο είναι σλαβικό, όπως ίσως και το σχετικά εκ του ασφαλούς γεωπολιτικό παιχνίδι που έπαιξε μέχρι πρόσφατα το σημερινό κρατίδιο-μόρφωμα. Αλλά αυτό ήταν μέχρι πριν από μερικές δεκαετίες, πρίν δηλαδή τα μπερδέψη και μπουρδουκλωθή με τις νέες ισορροπίες των Μεγάλων Δυνάμεων, οι οποίες εξυπηρετούνται (ακόμα) από το μικρό, αγαπημένο τους προτεκτοράτο.
Βέβαια αυτή η ανυπόστατη εθνικά βαλκανική κρατική οντότητα, η μακεδονική σαλάτα του άλλοτε κυρίως σλάβικου πιάτου της «Μακεδονίας του Πιρίν», όσο εξακολουθεί να επιλέγει το vivere pericolosamente (να θυμηθώ ξανά και τα ιταλικά μου), το να φουσκώνει με νοθευμένο αέρα, με κλεμμένη εθνική υπερηφάνεια, κάνοντας άνομα όνειρα για σκέτες «Μακεδονίες» ή «Μακεδονίες του Αιγαίου» κινδυνεύει να σκάση σαν μια γελοία σαπουνόφουσκα ή αμερικάνικο τσούινγκαμ. Καλύτερη αυτή η λύσι για το πολιτισμικά τροποποιημένο προτεκτοράτο, από το να διαλέξη η αμείλικτη Ιστορία να το πνίξη στο ίδιο του το σάλιο ή –μή γένοιτο, επίσης- στο ίδιο του το αίμα…

Αλέξανδρος Σοϊλεμέζης

ΥΓ Ας ρίξουμε και μια ανακεφαλαιωτική ματιά στην αρχή της ανάρτησης: βλέπουμε τώρα μια σιωπηλή εικόνα ή πρόκειται για ένα εύγλωττο στερεόγραμμα;



[Titel: Die wichtigsten Begriffe(Termini) fuer Schach im Pseudo-Mazedonischen

Thema: In diesem Beitrag wird ueber die acht Termini fuer Schach in der sogennanten “Mazedonischen” Sprache diskutiert. Dabei handelt es sich sowohl um den Namen des Spieles,den Namen der sechs verschiedenen Schachfiguren (Stuecke und Bauern) als auch um die Ankuendigung der Gefahr fuer die Koenigsfigur.
Ergebnis: Nichts Ungewoehnliches! Die sog. willkuerliche Sprache Mazedoniens bewaehrt in den wichtigsten Begriffen des Schachspiels keinen vorslawischen Terminus. Der ganze Wortschatz ist slawisch teils serbisch teils bulgarisch. So wird die allgemein anerkannte Behauptung bestaetigt, dass “mazedonisch”ein slawischer Dialekt ist, der dem Bulgarischen und Serbokroatischen verwandt ist. ]