Η ΜΑΓΕΙΑ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ ΚΑΙ Η ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΦΑΝΤΑΣΙΑ

Προ ημερών, από τον φίλο του Ιστολογίου και του Συλλόγου, Ίωνα, λάβαμε την παρακάτω συνεργασία με θέμα την επικίνδυνη σχέσι εικόνας – βιβλίου και το μυστήριο της δημιουργικής φαντασίας. Ζητώντας την κατανόησί του για την καθυστέρησι δημοσιεύουμε σήμερα το πολύ ενδιαφέρον κείμενό του.

[Δευτερολογία για την Βιβλιοφιλία]
«Σε ανυποψίαστο χρόνο έχω παρατηρήσει στατιστικές που δείχνουν πως εκτός των ανθρώπων που έχουν μια εργασιακή ή καλλιτεχνική σχέση με το βιβλίο, λιγότερο από το 5% είναι εκείνοι που ασχολούνται με αυτό. Το ίδιο συμβαίνει και με τον έντυπο Τύπο (εφημερίδες, περιοδικά κτλ.): το ποσοστό εκείνων που πραγματικά τα διαβάζουν μετά βίας φτάνει το 20%.
Στην εποχή που ζούμε όμως, το χώρο της ψυχαγωγίας και πληροφόρησης τον κατέχουν τα ηλεκτρονικά μέσα (διαδίκτυο, TV). Το “προϊόν” πλέον, σήμερα παρουσιάζεται με την πιο τέλεια μορφή του, ενισχυμένο από την δύναμη της εικόνας. Υπάρχουν πολλοί άνθρωποι από πίσω που σκέφτονται, διαχειρίζονται και διαμορφώνουν τελικά αυτή την εικόνα. Έτσι, εμείς ακούραστα και αβίαστα απολαμβάνουμε αυτή τη μαγεία που άλλοτε μας χαροποιεί, άλλοτε μας θυμώνει, άλλοτε μας συγκινεί κ.ο.κ.. Όλα αυτά επηρεάζουν το μυαλό και την ψυχή μας με έναν ερεθιστικό, αλλά στείρο τρόπο.
Όταν ήμουν μικρός είχε τύχει να ακούσω κάποιο θεατρικό έργο από το ραδιόφωνο. Στην αρχή χωρίς να το καταλάβω και να δώσω σημασία, απλά έφταναν στα αυτιά μου δύο φωνές που εναλλάσσονταν την ώρα που εγώ με κάτι άλλο καταπιανόμουν. Μηχανικά πήγα να αλλάξω συχνότητα, αλλά κάτι με κράτησε και άκουσα μια δυο ατάκες. Εκείνη τη στιγμή όμως ένιωσα μια μαγεία, μια άλλη μαγεία, αυτήν που νιώθουμε όταν πλάθουμε εμείς τις εικόνες. Πάνω σ’ αυτές τις δύο γυμνές φωνές, εγώ έχτισα έναν ολόκληρο κόσμο, με υπέροχους ουρανούς, επιβλητικά βουνά, απέραντες θάλασσες, δάση και κάμπους και μια πόλη, στην οποία ζούσαν αυτές οι φωνές. - Πέρασα τον χωματόδρομο απέναντι, άνοιξα μια αυλόπορτα και μπήκα, δεξιά μου ήταν ένας νερόμυλος που ακούραστα δούλευε στον ίδιο ρυθμό, ίσια μπροστά ένα πετρόχτιστο σπίτι που οριοθετούσε ένας παλιός ξεχαρβαλωμένος φράχτης, άκουγα τις φωνές, τις ακολούθησα και μπήκα στο σπίτι, μια γυναίκα και ένας άνδρας αντάλλασαν λόγια παρηγοριάς. Την προηγούμενη είχαν παντρέψει την μονάκριβή τους. Σε μια γωνιά ήταν η θέση μου. Εκεί έκατσα. --

Το δίδαγμα και οι "εικόνες" εκείνου του έργου είναι ακόμα μέσα μου. Γιατί αυτό ήταν πραγματική μαγεία και, πάνω απ’ όλα, ήταν δικιά μου.
Το ίδιο συμβαίνει και σε μια θεατρική παράσταση, στην οποία η φαντασία μας οσμίζεται την ατμόσφαιρα και πλάθει ό,τι λείπει απ’ το σκηνικό, δίνοντας και σε μας, αργά και ερεθιστικά, ρόλο στο έργο. Αντίθετα με τις εναλλασσόμενες εικόνες της οθόνης ενός κινηματογράφου, που γυρίζουν στο μυαλό μας στη δίνη μιας σύγχυσης, και που για να μας μαγέψουν, σε λίγα χρόνια θα χρειαστεί να προβάλλονται σε υπερκατασκευές σαν κι’ αυτή του πλανηταρίου.
Δεν χρειάζεται όμως να πάμε μακριά, το προσβασιμότερο ερέθισμα της φαντασίας μας είναι το βιβλίο. Εκεί η μαγεία σταματά πραγματικά το χρόνο και ας νομίζουμε, όταν τελειώνουμε, πως η ώρα πέρασε, μέσα μας η ψυχή και το πνεύμα δεν γέρασε, δεν αλλοιώθηκε ούτε δευτερόλεπτο. Είναι σαν το σώμα του αθλητή που όσο γυμνάζεται παραμένει υγειές, χωρίς σημάδια γήρατος.
Αν ρωτούσαμε έναν ζωγράφο προχωρημένης ηλικίας, όταν ξανακοιτά τα έργα που έφτιαξε απ΄ την αρχή της καριέρας του τι βλέπει μέσα σ’ αυτά, θα μας απαντούσε πως βλέπει τη ζωή του. Γιατί η ζωή είναι οι εικόνες που πλάθει το δικό μας μυαλό, και δεν νοείται ζωή χωρίς φαντασία. Όλοι είμαστε - άλλος λιγότερο, άλλος περισσότερο - εν δυνάμει δημιουργοί, αρκεί να ελευθερώσουμε την αλήθεια που διπλοκλειδώνει η καθημερινότητα μέσα μας.

Όταν το μυαλό μας αναπτύσσεται σε ένα κελί από προβλήματα και δεν έχει χώρο να ελιχθεί, να παίξει, γίνεται παχύσαρκο, ανίκανο να δεχτεί ερεθίσματα, να ανελιχθεί και να δράσει. Απλά καταναλώνει κάθε τί καλογαρνιρισμένο που του προσφέρεται.
Η εναλλασσόμενη εικόνα που δεν μας αφήνει περιθώριο αντίδρασης, έχει πολύ μεγάλη δύναμη. Αυτό σημαίνει ότι μπορεί να μας κάνει πολύ καλό ή και πολύ κακό. Πολλοί άνθρωποι όμως σήμερα αντιλαμβάνονται πως δεν χρησιμοποιείται για το καλό μας. Παρ’ όλα αυτά δεν αντιδρούν, ίσως γιατί ενώ ανθίζουν τα κέντρα λιποαναρρόφησης σώματος, έχουν εκλείψει αυτά για τον εγκέφαλο.
Η έτοιμη ψυχαγωγική εικόνα που μας προσφέρεται απλόχερα από οποιοδήποτε ηλεκτρονικό μέσο, σαφώς δεν είναι κάτι άχρηστο ή κακό. Είναι κάτι ωραίο και γλυκό που σε παρασέρνει, σαν τα σοκολατάκια. Μόνο που αν τρεφόμαστε μόνο με σοκολατάκια γρήγορα θα γίνουμε και εμείς, όχι μια ψυχαγωγική, αλλά μια θλιβερή, αξιολύπητη εικόνα.

ΙΩΝ