10 Νοεμβρίου 1940. 80 χρόνια πρίν: Η «Διαμαρτυρία των Ελλήνων Διανοουμένων», ένα υποτιμημένο μανιφέστο πατριωτισμού. La "protesta degli intellettuali greci" del 10 Novembre 1940; un sottovalutato manifesto di patriottismo.

 

Στην εφημερίδα «Νέα Ελλάς» της 10^ης Νοεμβρίου 1940. Δεκαεπτά από τους σημαντικότερους ἁνθρώπους «του πνεύματος και της τέχνης» στην Ελλάδα με επικεφαλής τον Παλαμά, υπογράφουν εν είδει ανοικτής επιστολής μια διακήρυξι, ένα λιτό αλλά βαρυσήμαντο κείμενο, ένα μανιφέστο πατριωτισμού και πνευματικής αγωνιστικότητας, και καλούν τους απανταχού ομότεχνους και ομοϊδεάτες σε αντίστασι κατά της βαρβαρότητας.

...............................

Διαμαρτυρία Ελλήνων Διανοουμένων

 

Είναι δύο εβδομάδες τώρα, που μ’ ένα τελεσίγραφο μοναδικό στα διπλωματικά χρονικά των εθνών, για το περιεχόμενο, την ώρα και τον τρόπο που το παρουσίασαν, η Ιταλία κάλεσε την Ελλάδα να της παραδώσει τα εδάφη της, να αρνηθεί την ελευθερία της και να κατασπιλώσει την τιμήν της.

Οι Έλληνες δώσαμε, στην ιταμή αυτή αξίωση της φασιστικής βίας, την απάντηση που επέβαλαν τριών χιλιάδων ετών παραδόσεις, χαραγμένες βαθιά στην ψυχή μας, αλλά και γραμμένες στην τελευταία γωνιά της ιερής μας γης, με το αίμα των μεγαλυτέρων ηρώων της ανθρώπινης ιστορίας. Και αυτή τη στιγμή, κοντά στο ρεύμα του Θυάμιδος και στις χιονισμένες πλαγιές της Πίνδου και των μακεδονικών βουνών πολεμούμε, τις περισσότερες φορές με τη λόγχη, αποφασισμένοι να νικήσουμε ή να πεθάνουμε μέχρις ενός.

Σ’ αυτόν τον άνισο και σκληρότατο, αλλά και πεισματώδη αγώνα, που κάνει τον λυσσασμένο επιδρομέα να ξεσπάζει κατά των γυναικών, των γερόντων και των παιδιών, να καίει, να σκοτώνει, να ακρωτηριάζει, να διαμελίζει τους πληθυσμούς στις ανοχύρωτες κι άμαχες πόλεις μας και στα ειρηνικά χωριά μας, έχουμε το αίσθημα ότι δεν υπερασπιζόμαστε δική μας μόνον υπόθεση: Ότι αγωνιζόμεθα για τη σωτηρία όλων εκείνων των Υψηλών αξιών που αποτελούν τον πνευματικό και ηθικό πολιτισμό, την πολύτιμη παρακαταθήκη που κληροδότησαν στην ανθρωπότητα οι δοξασμένοι μας πρόγονοι και που σήμερα βλέπουμε να απειλούνται από το κύμα της βαρβαρότητος και της βίας. 

Ακριβώς αυτό το αίσθημα εμπνέει το θάρρος σε εμάς τους Έλληνες διανοουμένους, τους ανθρώπους του πνεύματος και της τέχνης, ν’ απευθυνθούμε στους αδελφούς μας όλου του Κόσμου, για να ζητήσουμε όχι την υλική αλλά την ηθική βοήθειά τους: Ζητούμε την εισφορά των ψυχών, την επανάσταση των συνειδήσεων, την εργασία, το κήρυγμα, την άμεση επίδραση, παντού όπου είναι δυνατόν, την άγρυπνη παρακολούθηση και την ενέργεια για έναν καινούργιο πνευματικό Μαραθώνα που θα απαλλάξει τα δυναστευόμενα Έθνη από τη φοβέρα της πιο μαύρης σκλαβιάς που είδε ποτέ ο κόσμος. Όταν μια τέτοια επανάσταση συντελεσθεί, η Νίκη θα στεφανώσει το μέτωπο και του τελευταίου, του πιο ταπεινού εργάτη.

Με τη μεγάλη και σταθερή αυτή ελπίδα, σας στέλνουμε τον αδελφικό μας χαιρετισμό:

 

Κωστής Παλαμάς, Σπύρος Μελάς, Άγγελος Σικελιανός, Γεώργιος Δροσίνης, Σωτήριος Σκίπης, Δημήτριος Μητρόπουλος, Κ. Δημητριάδης, Νικόλαος Βέης, Κ. Παρθένης, Ιωάννης Γρυπάρης, Γιάννης Βλαχογιάννης, Στράτης Μυριβήλης, Κώστας Ουράνης, Μιλτιάδης Μαλακάσης, Γρηγόριος Ξενόπουλος, Αλέξανδρος Φιλαδελφεύς, Αρίστος Καμπάνης.

 

Μερικά σχόλια/υπογραμμίσεις:

Οι υπογρἀφοντες Έλληνες διανοούμενοι:

1.    1.   Αναγνωρίζουν συνειδητά τον εαυτό τους στην τρισχιλιετή συνέχεια της Ελληνικής φυλής και ομολογούν πίστι και αγάπη στην Πατρίδα τους. Θεωρούν την γή τους ιερή και διαλαλούν πως είναι ποτισμένη «με το αίμα των μεγαλυτέρων ηρώων της ανθρώπινης ιστορίας».

2.    2.   Καταγγέλλουν την Ιταλία, «τον λυσσασμένο επιδρομέα» κατά της χώρας μας, ο οποίος απειλεί «την ελευθερία της και να κατασπιλώσει την τιμήν της».

3.   3.    Με υπερηφάνεια και με συνέπεια στην εθνική τους παράδοσι απορρίπτουν την «αξίωση της φασιστικής βίας» που επιχειρεί «να αρνηθεί την ελευθερία και να κατασπιλώσει την τιμήν» της πατρίδας τους.

4.   4.    Συντάσσονται με τους ομοεθνείς τους στρατιώτες στο μέτωπο, στα βουνά της Πίνδου και της Μακεδονίας,  δηλώνοντας ψυχωμένα πως «πολεμούμε, τις περισσότερες φορές με τη λόγχη, αποφασισμένοι να νικήσουμε ή να πεθάνουμε μέχρις ενός»

5.  5.     Νιώθουν υπερασπιστές της πολιτισμένης ανθρωπότητας και μαχητές στο πλευρό «υψηλών αξιών που αποτελούν τον πνευματικό και ηθικό πολιτισμό, την πολύτιμη παρακαταθήκη που κληροδότησαν στην ανθρωπότητα οι δοξασμένοι μας πρόγονοι και που σήμερα βλέπουμε να απειλούνται από το κύμα της βαρβαρότητος και της βίας»

6.   6.    Ως άνθρωποι του πνεύματος απευθύνονται θαρραλέα στους ομοτέχνους «αδελφούς μας όλου του Κόσμου» ζητώντας την γενναία ηθική συνδρομή τους. Προοιωνιζόμενοι την Νίκη, τους καλούν σε μια ψυχική συστράτευσι για «έναν καινούργιο πνευματικό Μαραθώνα που θα απαλλάξει τα δυναστευόμενα Έθνη από τη φοβέρα της πιο μαύρης σκλαβιάς που είδε ποτέ ο κόσμος».