Η χρονολογία γέννησης του Βρεττάκου και μια μικρή προσωπική ανθολόγησι (3 ποιήματα , 2 μεταφράσεις). 2+1 poesie di Nikiforos Vretakos

Η συνειδητά απρογραμμάτιστη όπως και η ανέμελη περιδιάβασι μέσα στο διαδικτυακό σύμπαν έχει μια επικίνδυνη γοητεία, αφού, όπως κάθε πέρασμα σε αχαρτογράφητη περιοχή, είναι συνήθως ένα πράγμα περιπετειώδες, ενώ συχνά κρύβει (δυσάρεστες ή και ευχάριστες) εκπλήξεις.
Μια ξαφνική ρέμβη αρχικά καβαφικού τύπου και η χθεσινή νυχτερινή πλοήγησι ανάμεσα σε ελληνικά, αλλά και κάποια αλλόγλωσσα αγκυροβόλια τύπου blogspot και wordpress, με έκανε με έναν περίεργο τρόπο να καταφύγω στην ασφάλεια της βιβλιοθήκης μου. Ανοίγοντας λοιπόν μετά από χρόνια το βιβλίο του Francesco Maspero “Da Palamas a Vretakos; poesia neogreca del novecento”, από το κεφάλαιο του Καβάφη κατέληξα να διαβάζω αχόρταγα το τελευταίο μέρος του βιβλίου, το αφιερωμένο (όπως αφήνει να εννοηθή και ο τίτλος) στον Βρεττάκο. Η αλήθεια είναι ότι μετά το τέλος της σύντομης ανάγνωσης του σχετικού κεφαλαίου η περιέργειά μου με ανάγκασε να επιστρέψω στην φαινομενική παντογνωσία του διαδικτυακού χώρου. Ήθελα τώρα να διασταυρώσω την ακριβή χρονολογία γέννησης του πολυβραβευμένου νεοέλληνα ποιητή (και ακαδημαϊκού). Και πράγματι διαπίστωσα πως υπήρξε μια μικρή σύγχυσι γύρω από το ζήτημα.
Ενώ ο Maspero (όπως και ο Λίνος Πολίτης στην «Ιστορία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας», Αθήνα 19892 ) τον θεωρούν γεννημένο το 1911 (οπότε εφέτος τον Δεκέμβριο θα είχαμε την εκατονταετία) οι σύγχρονες παραπομπές του διαδικτύου (πλήν μιας περιπτώσεως που έχοντας στοιχεία προχειρότητας γράφει «Σύντομο Βιογραφικό: Γεννήθηκε τὸ 1913 στὶς Κροκεὲς τῆς Λακωνίας») προσδιορίζουν την ημερομηνία γεννήσεως ως 1 Ιανουαρίου του 1912 (βλ. κυρίως ελληνική και αγγλική Βικιπαίδεια) .
Βλέποντας την χρονολογία χαραγμένη και στην εν Πειραιεί προτομή του, θεωρούμε πως μάλλον η πληροφορία του Maspero για τον Βρεττάκο που τον έφερε (και μάλιστα 2 φορές) ως “nato nel 1911” είναι λανθασμένη -έστω κατά …1 μέρα.

Πάντως, όπως ήταν αναμενόμενο λόγω της χρονικής εγγύτητας, όλοι συμφωνούν με την ημερομηνία του θανάτου του: 4 Αυγούστου 1991. Εφέτος, λοιπόν, αν δεν έχουμε ακριβώς τα εκατόχρονα της γέννησής του, έχουμε τα είκοσι χρόνια από την προς την αιωνιότητα αναχώρησί του.
Το ιστολόγιο ελπίζει να τιμήση με επετειακή ανάρτησι τον μεγάλο μας ποιητή σε έναν μήνα. Αλλά εν μέσω καλοκαιρινών διακοπών ας μην χάσουμε την ευκαιρία να καταγράψουμε κι απόψε -μοιράζοντάς την- την νωπή συγκίνησί μας: Ανθολογούμε τον φυσιολάτρη, όσο και σοσιαλιστή, αλλά πάνω απ’ όλα γνήσιο ποιητή, Νικηφόρο Βρεττάκο, με τρία ποιήματα.


Επιστροφή στο βουνό

Δε θα ξανάρθω πια κοντά σου
να μην ακούσεις το ποτάμι
που μες στο στήθος μου κυλά.
Αν δεις τον ήλιο να σου γνέφει
τον έσπερο να σε ρωτά,
βάλε τα σπάρτα τα μαλλιά σου
τις μυγδαλιές στην αγκαλιά σου
κι' έβγα νυφούλα στα βουνά

Έβγα νυφούλα στα βουνά.
κι' αν σε ρωτήσουνε τ' αλάφια,
αν σε ρωτήσουν τα πουλιά,
πες τους: θα βγω με το φεγγάρι,
με τρεις αγγέλους συντροφιά!
Διπλό γαρύφαλλο στ' αφτί μου,
η μάνα μου και τ' άλογό μου,
ο Ιησούς Χριστός κ' εφτά παιδιά!

Νικηφόρος Βρεττάκος

ΠΙΚΡΑΜΕΝΟΣ ΑΝΑΧΩΡΗΤΗΣ
Μελοποίησι: Παναγιώτης Κωνσταντακόπουλος
Ερμηνεία: Βασίλης Σκουλάς



Πικραμένος αναχωρητής

Θα φύγω σε ψηλό βουνό, σε ριζιμιό λιθάρι
να στήσω το κρεβάτι μου κοντά στη νερομάνα
του κόσμου που βροντοχτυπούν οι χοντρές φλέβες του ήλιου,
ν' απλώσω εκεί την πίκρα μου, να λυώσει όπως το χιόνι.

Μην πιάνεσαι απ' τους ώμους μου και στριφογυρίζεις
άνεμε!
φεγγαράκι μου!
Καλέ μου!
Αυγερινέ μου!

Φέξε το ποροφάραγκο! Βοήθα ν' ανηφορήσω!
Φέρνω ζαλιά στις πλάτες μου τα χέρια των νεκρών!
Στη μια μεριά έχω τα όνειρα, στην άλλη τις ελπίδες!
Κι ανάμεσα στις δυο ζαλιές το ματωμένο στέφανο!

Μη με ρωτάς καλέ μου αϊτέ, μη με ξετάζεις ήλιε μου!
Ρίχτε στο δρόμο συννεφιά να μη γυρίσω πίσω!
Κοιτάχτηκα μες στο νερό, έκατσα και λογάριασα,
ζύγιασα το καλό και το κακό του κόσμου. Κι αποφάσισα,
να γίνω το μικρότερο αδερφάκι των πουλιών!

[Traduciamo:
Anacoreta rammaricato

Me ne andro’ a una montagna alta,
Quella colle falde di pietra,
a montare il letto accanto alla sorgiva
del mondo che la colpiscono con forza le grosse vene del sole,
a stendere la mia amarezza la’ per farla sciogliere come la neve.

Non mi tenere dale spalle e mi giri e rigiri,
vento!
Piccola mia luna!
Bella mia,
Stella di matino!

Fai luce al burrone! Aiutami a salire!
Porto un carico alle spalle: le braccia dei morti!
A una parte tengo i sogni, all’ altra le speranze!
E in mezzo ai due carichi porto la corona di sangue!

Non mi chiedere, cara mia aquila, non mi interrogare, sole mio!
Buttate nuvolosita’ sul mio percorso a non tornare dietro!
Mi son specchiato nell’ acqua, mi son messo a far i conti,
Ho ponderato il bene e il male del mondo. Ed ho deciso
a diventare il piu piccolo fratellino degli uccelli! ]


Γράμμα στὸν ἄνθρωπο τῆς πατρίδας μου

...Μὴν μὲ μαρτυρήσεις!
Καὶ προπαντὸς νὰ μὴν τοῦ πεῖς πὼς μ᾿ ἐγκατέλειψεν ἡ ἐλπίδα!

Καθὼς κοιτᾷς τὸν Ταΰγετο, σημείωσε τὰ φαράγγια
ποὺ πέρασα. Καὶ τὶς κορφὲς ποὺ πάτησα. Καὶ τὰ ἄστρα
ποὺ εἶδα. Πές τους ἀπὸ μένα, πές τους ἀπὸ τὰ δακρυά μου,
ὅτι ἐπιμένω ἀκόμη πὼς ὁ κόσμος
εἶναι ὄμορφος!

Νικηφόρος Βρεττάκος


[Traduciamo:
Lettera all’ uomo della mia patria

…Non mi denunciare!
Anzitutto non andargli a dire
che la speranza mi ha abbandonato!

Mentre stai a guardare Taigeto,
segna i burroni che ho trascorso.
E le cime che ho conquistato.
E le stelle che ho visto.
Vai a dirli da parte mia, dirli dalle mie lacrime,
che sto ancora insistendo
che il mondo e’ bello! ]