Υπάρχει ένα όχι πολύ γνωστό φιλολογικό σημείωμα του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, το οποίο υπο μορφή πρωτοχρονιάτικου άρθρου δημοσιεύθηκε πριν από 115 χρόνια στην αθηναϊκή εφημερίδα «Ακρόπολις».Έχει τον τίτλο «Οιωνός», τίτλος ο οποίος σχετίζεται με την περίφημο ομηρικό στίχο –αποφθεγματική ρήσι/ομολογία φιλοπατρίας- (στο Μ 243) της Ιλιάδος: ΕΙΣ ΟΙΩΝΟΣ ΑΡΙΣΤΟΣ, ΑΜΥΝΕΣΘΑΙ ΠΕΡΙ ΠΑΤΡΗΣ (= Ένα είναι το καλύτερο σημάδι, ο καλύτερος οιωνός: το να πολεμάει κανείς υπερασπιζόμενος την πατρίδα του ).
Σε αυτό το πρωτότυπο (και απίστευτα επίκαιρο) δημοσίευμα, ο άγιος της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας ενώ ξεκινά με μια διάθεσι φιλολογική (στην εισαγωγή του κάνει τρείς κειμενικές αναφορές σε αντίστοιχους κλασσικούς συγγραφείς, Όμηρο, Κικέρωνα και Πλάτωνα), συνεχίζει με μια σύντομη διήγησι, την οπία χρησιμοποιεί ως παράδειγμα (λίαν τολμηρό καί στην σύλληψι καί στην διατύπωσι –ειδικά στο β’ μέρος του- όπως ίσως καταφέρουμε να καταδείξουμε σε προσεχή αναφορά μας) για το άστοχο της αναζήτησης «οιωνών, καλών δηλ. σημαδιών και ευνοϊκών προβλέψεων.
«Οι μόνοι αληθείς οιωνοί είναι τα πράγματα» επισημαίνει ο Παπαδιαμάντης και κλείνει το άρθρο του με μια σύντομη αναφορά στα εν εθνικά ζητήματα.
Σ’ αυτό το κομμάτι (που αναδεικνύει το όλο δημοσίευμα σε μαρτυρία μνημειώδους για τον μέγα Σκιαθίτη συγγραφέα πολιτικής τόλμης) με μια σειρά ρητορικών ερωτήσεων και κατάλληλων κριτικών τοποθετήσεων σε γλώσσα που σφύζει από το πάθος της φιλοπατρίας, αποδεικνύει πως «το αμύνεσθαι περι πάτρης» δεν συγκινεί την πολιτική ηγεσία της Ελλάδας. Αντίθετα, για την πνευματική και κοινωνική παρακμή, τον ηθικό εκφυλισμό, την πολιτική φαυλότητα ακόμα και αυτήν την οικονομική καταστροφή με την συντελεσθείσα (και ακόμα πρόσφατη τότε) χρεοκοπία της ορφανεμένης από φιλοπάτριδες ηγέτες χώρας μας, καταδεικνύει ως υπεύθυνους τους άστοργους (σαν …τις μητριές! -όπως λέει) πολιτικούς.
Αυτό το τελικό μέρος του άρθρου θα παραθέσουμε εδώ (το βρίσκει κανείς και αλλαχού στο διαδίκτυο αναδημοσιευόμενο, αλλά συνήθως με στοιχεία ενοχλητικής προχειρότητος, ενώ κάποτε και ασυγχώρητης συγχύσεως ).
Αξίζει, λοιπόν, να θαυμάσουμε την πατριωτική ευαισθησία του κορυφαίου λογοτέχνη μας (τον οποίο κάποιοι, θύματα της πολιτικής τους ιδεοληψίας ή της θρησκευτικής τους προκατάληψης τον θέλουν χωρίς κοινωνικοπολιτική αγωνιστικότητα και απλό έως θρησκόληπτο ηθογράφο) συνυφασμένη με την ανησυχία του για την συνολική κατάντια που παρουσίαζε εκείνη την εποχή η πατρίδα μας (οι διαπιστώσεις του λόγω χάρι στον στρατιωτικό τομέα «σπασμωδικαί, κακομελέτητοι και κακοσύντακτοι επιστρατείαι» και «σκωριασμένης επιδεικτικότητος θωρηκτά» δείχνουν όχι τυχαία οξυδέρκεια, καθώς μάλιστα φθάνει να διαπιστώση το πρόβλημα έναν και πλέον χρόνο πριν την ντροπιαστικά αποτυχημένη σύρραξι με τους Τούρκους).
Και πάνω απ’ όλα άξιο θαυμασμού, είναι η σκληρή όσο και εύστοχη κριτική του κυρ-Αλέξανδρου κατά του αποτυχημένου (από τότε) πολιτικού συστήματος, το οποίο καταδικάζει σε επίπεδο ηγεσίας κρίνοντάς το παμψηφεί ένοχο, αν όχι τόσο ευθέως «επι προδοσία», όμως βεβαιότατα «επι ανικανότητι»:
Για την καταστροφή της πατρίδας μας «φταίνε οι ανίκανοι πολιτικοί μας ηγέτες»!
ΟΙΩΝΟΣ
"Το εκήρυξεν ο θείος Όμηρος προ ετών τρισχιλίων: Είς οιωνός άριστος!...
Εύρεν ευκαιρίαν να βάλη εις το στόμα του Έκτορος όλην την αηδίαν, όσην του ενέπνεον κατά βάθος οιωνοί και οιωνοσκόποι, καίτοι, λόγω του επικού αξιώματος, ήτο αναγκασμένος, ο θεσπέσιος, να περιγράφη μετά μεγάλης σοβαρότητος όλας
τας τελετάς και τας ασκήσεις των θυσιών, και των οιωνών και των μαντευμάτων.
(.…)
Τί χρειάζεται ο οιωνός :
Μήπως δεν είναι τα πράγματα;
Είς οιωνός άριστος. Αλλά τίς έβαλεν εις πράξιν την συμβουλήν του θειοτάτου αρχαίου ποιητού; Εκ της παρούσης ημών γενεάς τίς ημύνθη περί πάτρης;
Ημύνθησαν περί πάτρης οι άστοργοι πολιτικοί, οι εκ περιτροπής μητρυιοί τού ταλαιπώρου ωρφανισμένου Γένους, του «στειρεύοντος πρίν και ητεκνωμένου δεινώς σήμερον»;
Άμυνα περί πάτρης δεν είναι αι σπασμωδικαί, κακομελέτητοι και κακοσύντακτοι επιστρατείαι, ουδέ τα σκωριασμένης επιδεικτικότητος θωρηκτά.
Άμυνα πετρί πάτρης θα ήτο η ευσυνείδητος λειτουργία των θεσμών, η εθνική αγωγή, η χρηστή διοίκησις, η καταπολέμησις του ξένου υλισμού και του πιθηκισμού, του διαφθείραντος το φρόνημα και εκφυλίσαντος σήμερον το έθνος, και η πρόληψις της χρεωκοπίας.
Τίς ημύνθη περί πάτρης;
Και τί πταίει η γλαυξ, η θρηνούσα επί ερειπίων; Πταίουν οι πλάσαντες τα ερείπια. Και τα ερείπια τα έπλασαν οι ανίκανοι κυβερνήται της Ελλάδος.
Και σήμερον, νέον έτος έρχεται. Και πάλιν τί χρειάζονται οι οιωνοί; Οιωνοί είναι τα πράγματα.
Μόνον ο λαός λέγει. Κάθε πέρσι και καλύτερα.
Ας ευχηθώμεν το ερχόμενον έτος να μή είναι χειρότερον από το έτος το φεύγον”.
Αυτό το τελικό μέρος του άρθρου θα παραθέσουμε εδώ (το βρίσκει κανείς και αλλαχού στο διαδίκτυο αναδημοσιευόμενο, αλλά συνήθως με στοιχεία ενοχλητικής προχειρότητος, ενώ κάποτε και ασυγχώρητης συγχύσεως ).
Αξίζει, λοιπόν, να θαυμάσουμε την πατριωτική ευαισθησία του κορυφαίου λογοτέχνη μας (τον οποίο κάποιοι, θύματα της πολιτικής τους ιδεοληψίας ή της θρησκευτικής τους προκατάληψης τον θέλουν χωρίς κοινωνικοπολιτική αγωνιστικότητα και απλό έως θρησκόληπτο ηθογράφο) συνυφασμένη με την ανησυχία του για την συνολική κατάντια που παρουσίαζε εκείνη την εποχή η πατρίδα μας (οι διαπιστώσεις του λόγω χάρι στον στρατιωτικό τομέα «σπασμωδικαί, κακομελέτητοι και κακοσύντακτοι επιστρατείαι» και «σκωριασμένης επιδεικτικότητος θωρηκτά» δείχνουν όχι τυχαία οξυδέρκεια, καθώς μάλιστα φθάνει να διαπιστώση το πρόβλημα έναν και πλέον χρόνο πριν την ντροπιαστικά αποτυχημένη σύρραξι με τους Τούρκους).
Και πάνω απ’ όλα άξιο θαυμασμού, είναι η σκληρή όσο και εύστοχη κριτική του κυρ-Αλέξανδρου κατά του αποτυχημένου (από τότε) πολιτικού συστήματος, το οποίο καταδικάζει σε επίπεδο ηγεσίας κρίνοντάς το παμψηφεί ένοχο, αν όχι τόσο ευθέως «επι προδοσία», όμως βεβαιότατα «επι ανικανότητι»:
Για την καταστροφή της πατρίδας μας «φταίνε οι ανίκανοι πολιτικοί μας ηγέτες»!
ΟΙΩΝΟΣ
"Το εκήρυξεν ο θείος Όμηρος προ ετών τρισχιλίων: Είς οιωνός άριστος!...
Εύρεν ευκαιρίαν να βάλη εις το στόμα του Έκτορος όλην την αηδίαν, όσην του ενέπνεον κατά βάθος οιωνοί και οιωνοσκόποι, καίτοι, λόγω του επικού αξιώματος, ήτο αναγκασμένος, ο θεσπέσιος, να περιγράφη μετά μεγάλης σοβαρότητος όλας
τας τελετάς και τας ασκήσεις των θυσιών, και των οιωνών και των μαντευμάτων.
(.…)
Τί χρειάζεται ο οιωνός :
Μήπως δεν είναι τα πράγματα;
Είς οιωνός άριστος. Αλλά τίς έβαλεν εις πράξιν την συμβουλήν του θειοτάτου αρχαίου ποιητού; Εκ της παρούσης ημών γενεάς τίς ημύνθη περί πάτρης;
Ημύνθησαν περί πάτρης οι άστοργοι πολιτικοί, οι εκ περιτροπής μητρυιοί τού ταλαιπώρου ωρφανισμένου Γένους, του «στειρεύοντος πρίν και ητεκνωμένου δεινώς σήμερον»;
Άμυνα περί πάτρης δεν είναι αι σπασμωδικαί, κακομελέτητοι και κακοσύντακτοι επιστρατείαι, ουδέ τα σκωριασμένης επιδεικτικότητος θωρηκτά.
Άμυνα πετρί πάτρης θα ήτο η ευσυνείδητος λειτουργία των θεσμών, η εθνική αγωγή, η χρηστή διοίκησις, η καταπολέμησις του ξένου υλισμού και του πιθηκισμού, του διαφθείραντος το φρόνημα και εκφυλίσαντος σήμερον το έθνος, και η πρόληψις της χρεωκοπίας.
Τίς ημύνθη περί πάτρης;
Και τί πταίει η γλαυξ, η θρηνούσα επί ερειπίων; Πταίουν οι πλάσαντες τα ερείπια. Και τα ερείπια τα έπλασαν οι ανίκανοι κυβερνήται της Ελλάδος.
Και σήμερον, νέον έτος έρχεται. Και πάλιν τί χρειάζονται οι οιωνοί; Οιωνοί είναι τα πράγματα.
Μόνον ο λαός λέγει. Κάθε πέρσι και καλύτερα.
Ας ευχηθώμεν το ερχόμενον έτος να μή είναι χειρότερον από το έτος το φεύγον”.
Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης
Εφημερίς “Ακρόπολις”, 1 Ιαν. 1896
[ Σημ. Τα αποσπάσματα του κειμένου ακολουθούν την κριτική έκδοσι του Ν.Δ. Τριανταφυλλόπουλου ( «Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, ΑΠΑΝΤΑ, τ. 5. Εκδόσεις Δόμος, Αθήνα 1988, σσ. 251-254). Δυστυχώς, δεν καταφέραμε να γράψουμε το κείμενο –ή …να το βρούμε έτοιμο- στο πολυτονικό]
Αναρτήσεις
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου