Είκοσι και ένα αποφθέγματα του Χίλωνος του Λακεδαιμόνιου (κατά Δημήτριον Φαληρέα). Venti più uno detti di Chilone (secondo Demetrio Falereo)

Χ(Ε)ΙΛΩΝ ο Λακεδαιμόνιος

 

 Ο Δημήτριος ο Φαληρεύς  (345 π.Χ – 280 περ. π.Χ.) υπήρξε μεγάλη προσωπικότητα του Αρχαίου κόσμου.  Πολιτικός ηγέτης  και πολυσχιδής λόγιος, συνέδεσε το όνομά του με την κραταιά Αθήνα και την νεόδμητη Αλεξάνδρεια εξ ίσου. Πιθανότατα μαθητής του Αριστοτέλους μαζί με τον ίδιο τον Αλέξανδρο, αναφέρεται ως μέλος της ιδρυτικής γενιάς της Περιπατητικής Στοάς  στην Αθήνα υπο την καθηγεσία  του Θεοφράστου.  Περίφημος ρήτορας (κατά πολλούς ο τελευταίος άξιος της εποχής του) εκτός από τα φιλοσοφικά του έργα, συνέγραψε ιστορικά, ποιητικά και άλλα. Και όμως, από αυτόν τον εμπνευστή του Μουσείου της Αλεξάνδρειας (το τεράστιο κυριολεκτικά και μεταφορικά Επιστημονικό και Εκπαιδευτικό Ίδρυμα  των Πτολεμαίων) και ψυχή της ίδιας της Βιβλιοθήκης της πιο φημισμένης πόλης του Μεγάλου Αλεξάνδρου, από τις δεκάδες των τίτλων των αναφερόμενων από τον Διογένη τον Λαέρτιο, δέν έχουμε διασώσει ούτε ένα έργο του ολόκληρο…

Στο αποσπασματικά διασωσμένο «Δημητρίου Φαληρέως τῶν ἑπτὰ σοφῶν ἀποφθέγματα» διαβάζουμε για τον Χίλωνα:

«ΧΙΛΩΝΟΣ.    

...Ὁ  αυτός τάδε προσέταττε:

1.       Θυμοῦ κρατεῖν.

2.       Γλώσσης κρατείν και μάλιστα εν συμποσίοις.

3.       Μὴ κακολογεῖν τοὺς πλησίον· εἰ δὲ μή, ἀκούσεσθαι ἐφ᾽ οἷς λυπήσεσθαι.

4.       Μὴ ἀπειλεῖν μηδενί· γυναικῶδες γάρ.

5.       Ταχύτερον ἐπὶ τὰς ἀτυχίας τῶν φίλων ἢ ἐπὶ τὰς εὐτυχίας πορεύεσθαι.

6.       Γάμον εὐτελῆ ποιεῖσθαι.

7.       Τεθνηκότα μὴ κακολογεῖν.

8.       Γῆρας τιμᾶν.

9.       Φυλάττειν ἑαυτόν.

10.   Ζημίαν αἱρεῖσθαι μᾶλλον ἢ κέρδος αἰσχρόν· ἡ μὲν γὰρ ἅπαξ ἐλύπησε, τὸ δὲ διὰ παντός.

11.   Ατυχοῦντι μὴ ἐπιγελᾶν.

12.   Ισχυρὸν ὄντα πρᾷον εἶναι, ὅπως οἱ πλησίον αἰδῶνται μᾶλλον ἢ φοβῶνται.

13.   Μανθάνειν τῆς αὑτοῦ οἰκίας καλῶς προστατεῖν.

14.   Τὴν γλῶτταν μὴ προτρέχειν τοῦ νοῦ.

15.   Μαντικὴν μὴ ἐχθαίρειν.

16.   Μὴ ἐπιθυμεῖν ἀδυνάτων.

17.   Εν ὁδῷ μὴ σπεύδειν.

18.   Λέγοντα μὴ κινεῖν τὴν χεῖρα· μανικὸν γάρ.

19.   Νόμοις πείθεσθαι.

20.   Ηρεμίᾳ χρῆσθαι.

21.   Γνῶθι σεαυτόν.(…) οι πολλοί δε Χίλωνος είναι, το απόφθεγμα».

 ΑΠΟΔΟΣΙ ΣΤΗΝ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ:

"Ο Χ(ε)ίλων(ας) όριζε τα εξής:

1.       Να συγκρατείς τον θυμό σου.

2.       Να συγκρατείς τη γλώσσα σου, και μάλιστα στα συμπόσια.

3.       Μήν κακολογείς τους πλησίον σου· αλλιώς θ᾽ ακούσεις πράγματα που θα σε στενοχωρήσουν.

4.       Μην απειλείς κανέναν: είναι πράγμα γυναικείο.

5.       Πιο γρήγορα να πηγαίνεις στις δυστυχίες των φίλων σου παρά στις ευτυχίες τους.

6.       Ο γάμος σου να είναι λιτός.

7.       Μην κακολογείς άνθρωπο που έχει πεθάνει.

8.       Να τιμάς τα γηρατειά.

9.       Να φυλάγεις τον εαυτό σου.

10.   Να προτιμάς τη ζημιά παρά το αισχρό κέρδος: η ζημιά σε στενοχωρεί μόνο μια φορά, ενώ η ατιμία της αισχροκέρδειας για πάντα.

11.   Μήν περιγελάς άνθρωπο που τον χτύπησε η μοίρα/ατυχία/δυστυχία.

12.   Όταν έχεις εξουσία να ‘σαι πράος, για να σε σέβονται οι γύρω σου, παρά να σε φοβούνται.

13.   Μάθαινε να κουμαντάρεις (και να προστατεύεις) καλά το σπιτικό σου.

14.   Η γλώσσα σου να μην τρέχει πιο μπροστά από το μυαλό σου.

15.   Να μην εχθρεύεσαι την μαντική (: Να μην μισείς την τέχνη των μάντεων).

16.   Να μην επιθυμείς απραγματοποιήσιμα πράγματα.

17.   Στον δρόμο σου μή βιάζεσαι.

18.   Μην χειρονομείς όταν μιλάς· είναι συνήθεια μανιακών.

19.   Να πείθεσαι (υπακούοντας) στους νόμους.

20.   Να είσαι ήρεμος.  (= Αγγλο-Γρικλιστί : Μπί κούλ, μπρό!)

21.   Γνώρισε τον εαυτό σου! Το απόφθεγμα  «Γνώθι σαυτόν», οι περισσότεροι το αποδίδουν στον Χ(ε)ίλωνα."