Αποχαιρετισμός στο μάθημα των Αρχαίων Β’ Λυκείου (Β΄μέρος): 20+1 Αποφθέγματα από το έργο «Αντιγόνη» του Σοφοκλέους. Venti più uno detti di Sofocle (versi e citazioni dalla tragedia “Antigone”).

 

20+1 Αποφθέγματα από το έργο «Αντιγόνη» του Σοφοκλέους :

Το θέμα που εδόθη προς επιλογήν στους μαθητές μου (μαζί μετα υπόλοιπα 29, όπως έχουμε ήδη αναφέρει) τιτλοφορείτο: «Είκοσι αποφθέγματα από το έργο Αντιγόνη» . Ο εκ των αρίστων μαθητής μου Καπετάνιος Θεόδωρος, ανταποκρινόμενος εγκαίρως και επιμελώς όπως ανέμενα, συνέθεσε και μου παρέδωσε την δικιά του πρότασι την οποία, αφού αξιολόγησα ως λίαν καλή, την κρίνω και άξια να κοσμήσει –με την συγκατάθεσί του φυσικά- το ταπεινό μου ιστολόγιο.   

Στην σύντομη παρουσίασι στην τάξι ένοιωσα την ανάγκη, επιδοκιμάζοντας και επαινώντας προσηκόντως την προσπάθειά του, να προσθέσω ως επιπλέον προσωπικό σχόλιο την αναγκαιότητα συμπερίληψης (εκτός απο μια μικρή εισαγωγή για το επιγραμματικό στοιχείο στην δραματική ποίησι του Σοφοκλή), ενός ακόμη αποφθεγματικού στίχου υψηλής Σοφόκλειας σύλληψης, τον περίφημο στ. 523. Τον εμβληματικό στίχο, όπου η Αντιγόνη στην σκληρότητα του Κρέοντα «Ο εχθρός μου ούτε και όταν πεθάνει δεν μου γίνεται φίλος» (522), δίνει μια απάντησι παγκόσμιας ακτινοβολίας και οιονεί χριστιανικού ήθους ,

«Οὒτοι συνέχθειν,ἀλλά συμφιλεῖν ἔφυν»!

Δεν γεννήθηκα για να μοιράζομαι το μίσος, αλλά την αγάπη!

 

Τον μαθητή μου - και  ...δόκιμο συνεργάτην του "Νέου Παλαμήδη" -, 

συγχαίρω και ευχαριστώ!

 

Α. Σ.

 

 ......................................................................

 

Αποφθέγματα από το έργο «Αντιγόνη» του Σοφοκλέους :

 

1.            Τὸ γὰρ περισσὰ πράσσειν οὐκ ἔχει νοῦν οὐδένα  (στ. 68)

Γιατί το να κάνει κανείς πράγματα ανώτερα από τις δυνάμεις του είναι ανόητο εντελώς.

2.            Ἀρχὴν δὲ θηρᾶν οὐ πρέπει τἀμήχανα.    (92)

Καθόλου δεν πρέπει να κυνηγά κανείς τα αδύνατα.

 

3.            Ἀμήχανον δὲ παντὸς ἀνδρὸς ἐκμαθεῖν

               ψυχήν τε καὶ φρόνημα καὶ γνώμην, πρὶν ἂν

               ἀρχαῖς τε καὶ νόμοισιν ἐντριβὴς φανῇ.  (175-176-177)

Αδύνατο να μάθεις ανθρώπου κανενός φρόνημα, γνώμη και ψυχή, προτού να ακoνιστεί στην εξουσία και στον νόμο.

4.            Καὶ μείζον᾽ ὅστις ἀντὶ τῆς αὑτοῦ πάτρας

               φίλον νομίζει, τοῦτον οὐδαμοῦ λέγω.   (182-183)

Κι όποιος απ' την πατρίδα του το φίλο προτιμά, τον έχω για μηδενικό.

5.            ἥδ᾽ ἐστὶν ἡ σῴζουσα καὶ ταύτης ἔπι

               πλέοντες ὀρθῆς τοὺς φίλους ποιούμεθα.  (189-190)

Και μόνο πάνω στης πόλης το σκαρί, ορθό σαν πλέει, δημιουργούμε τις φιλίες μας.

6.            Στέργει γὰρ οὐδεὶς ἄγγελον κακῶν ἐπῶν. (277)

Ποιος καλοδέχεται κακό μαντατοφόρο;

 

7.            Οὐδὲν γὰρ ἀνθρώποισιν οἷον ἄργυρος

               κακὸν νόμισμ᾽ ἔβλαστε· (295-296)

Γιατί κανένας θεσμός τόσο κακός δε φύτρωσε στους ανθρώπους όσο το χρήμα.

 

8.            Ἐκ τῶν γὰρ αἰσχρῶν λημμάτων τοὺς πλείονας

               ἀτωμένους ἴδοις ἂν ἢ σεσωσμένους. (313-314)

Γιατί από τα παράνομα κέρδη μπορείς να  δεις τους περισσότερους να καταστρέφονται παρά να έχουν σωθεί.

 

9.            Πολλὰ τὰ δεινὰ κοὐδὲν ἀνθρώπου δεινότερον πέλει (331-332)

Πολλά γεννούν το δέος· το μέγα δέος ο άνθρωπος γεννά.

 

10.          Ψεύδει γὰρ ἡ ᾽πίνοια τὴν γνώμην· ἐπεὶ (389)

Στερνή μου γνώση να σε είχα πρώτα. 

11.          Ἀλλ᾽, ἡ γὰρ ἐκτὸς καὶ παρ᾽ ἐλπίδας χαρὰ

               ἔοικεν ἄλλῃ μῆκος οὐδὲν ἡδονῇ, (392-393)

Όμως η ξαφνική κι ανέλπιστη χαρά απ' όλες τις χαρές έχει περίσσια γλύκα.

 

12.         Τὸ μὲν γὰρ αὐτὸν ἐκ κακῶν πεφευγέναι ἥδιστον, 

               ἐς κακὸν δὲ τοὺς φίλους ἄγειν ἀλγεινόν. (437-438)

Όταν γλυτώνεις συμφορές είναι γλυκό, κι όμως πικρό στη συμφορά να σέρνεις φίλους.

 13.          Σμικρῷ χαλινῷ δ᾽ οἶδα τοὺς θυμουμένους

                ἵππους καταρτυθέντας·  (477-478)

Και ξέρω ότι τα αγριεμένα άλογα με μικρό χαλινάρι δαμάζονται.

 

14.          Οὔτοι ποθ᾽ οὑχθρός, οὐδ᾽ ὅταν θάνῃ, φίλος. (522)

Ποτέ βέβαια δεν είναι ο εχθρός φίλος ούτε και σαν πεθάνει.

15.          Φεύγουσι γάρ τοι χοἰ θρασεῖς, ὅταν πέλας

               ἤδη τὸν Ἅιδην εἰσορῶσι τοῦ βίου.  (580-581)

Γιατί επιδιώκουν βέβαια να ξεφεύγουν οι τολμηροί, όταν βλέπουν πλέον το θάνατο κοντά στη ζωή τους.

 16.          Νόμος ὅδ᾽· οὐδὲν ἕρπει

               θνατῶν βιότῳ πάμπολύ γ᾽ ἐκτὸς ἄτας.  (613-614)

Ο βίος των θνητών καιρό δε σέρνεται πολύ έξω από της συμφοράς το μονοπάτι.

 

17.          Ψυχρὸν παραγκάλισμα τοῦτο γίγνεται,

                γυνὴ κακὴ ξύνευνος ἐν δόμοις.  (650-651)

Μια γυναίκα όταν είναι κακή σύζυγος το σπίτι, είναι παγερό αγκάλιασμα

 

18.          Ἀναρχίας δὲ μεῖζον οὐκ ἔστιν κακόν  (672)

Δεν υπάρχει μεγαλύτερο κακό από την αναρχία.

 

19.          Τί γὰρ πατρὸς θάλλοντος εὐκλείας τέκνοις

               ἄγαλμα μεῖζον ἢ τί πρὸς παίδων πατρί;  (703-704)

Γιατί ποια χαρά είναι μεγαλύτερη για τα παιδιά από τη δόξα του ευτυχισμένου πατέρα ή ποια χαρά είναι μεγαλύτερη για τον πατέρα από την δόξα των ευτυχισμένων παιδιών;

 

20.          Ἀλλ᾽ ἄνδρα, κεἴ τις ᾖ σοφός, τὸ μανθάνειν  (710)

Αλλά δεν είναι καθόλου ντροπή για έναν άνθρωπο  να μαθαίνει πολλά.

 

Καπετάνιος Θεόδωρος  (Β3 )