Αφιερωμένο
Ένα ακόμα απόφθεγμα του Γρηγορίου του Θεολόγου, μετά απο τα 12 που στην τελευταία ανάρτησί μας παρουσιάσαμε, επιλέξαμε να φιλοξενήσουμε σήμερα. Είναι παρμένο απο τον τόμο του Κοσμά Ιεροσολυμίτου με τον πλήρη τίτλο "Συναγωγή και εξήγησις, ών εμνήσθη ιστοριών ο θείος Γρηγόριος εν τοις εμμέτρως αυτώ ειρημένης έκ τε της θεοπνεύστου Γραφής και των έξωθεν ποιητών και συγγραφέων. (Έκδοσις J.-P. Migne, P. G. τ. 38 και τ. 36)
Το απόφθεγμα "Πιστού φίλου νόμιζε μηδέν άξιον", είναι αποσπασμένο απο ένα τετράστιχο του Γρηγορίου και βρήκα ενδιαφέρον να παρουσιάσω την απο το πρωτότυπο "ερμηνεία"/εξήγησι του Νικήτα Δαυΐδ απο το κεφάλαιο "Νικήτα του και Δαυΐδ, δούλου Ιησού Χριστού του φιλοσόφου ερμηνεία των τετραστίχων του Αγίου Γρηγορίου του Θεολόγου" το οποίο συμπεριλαμβάνεται στο προαναφερθέν βιβλίο-"πόνημα φιλογρηγορίου" του Κοσμά Ιεροσολυμίτου.
Μαζί με μια απόπειρα δικής μου "μετάφρασης".
...............................................
ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ ΘΕΟΛΟΓΟΣ
61, 220, 2
Πιστού φίλου νόμιζε μηδέν άξιον,
‘όν ού κρατήρ έδειξε, καιρού δε ζάλη,
‘ός ού χαρίζετ’ ή μόνον το συμφέρον•
Έχθρας όρους γίνωσκε, ευνοίας δε μή.
ΣΧΟΛΙΑΣΤΗΣ (Νικήτας Δαυΐδ, ¨Ερμηνεία των τετραστίχων του Αγίου Γρηγορίου..."
Έστι φίλος τραπέζης ώνιος και ήδονής, και ούτος άπιστος• επιλειπούσης γάρ τής τών συμποσίων χάριτος και τέρψεως ήδυπαθούς, και αυτός άπέστη. Έστι φίλος τής χρείας αυτών εφελκομένης και παρεδρεύειν προτρεπούσης, άπιστος δε και αυτός - άμα γάρ ή χρεία παρήλθε και αυτός αυτή παραυτίκα συναπώχετο.
Έστι προς τους ειρημένος φίλος δι’ άρετην και Θεού λόγον ευρισκόμενος. Ούτος πιστός, όν ού τράπεζα ή συμποσίων χάρις αναδείκνυσιν (τούτο γάρ ό κρατήρ), ός ού χρείας ένεκα παρεδρεύων και παρασιτών, όσα προς χάριν και άκοής τέρψιν ματαίαν τους αυτον φιλούσιν άποφθέγγεται, άλλ’ όσα λυσιτελή, όσα σύμφορα και κατά Θεόν ώφελούντα συμβουλεύει. Ούτος φίλος πιστός, όν ζάλη και πειρασμός ή υπέρ ευσεβείας αναδεικνύει διωγμός• τού τοιούτου μηδέν είναι αντάλλαγμα τών άπο γής, μηδέν τών τιμίων τιμιώτερον, μηδέ τών ερασμίων ερασμιώτερον ο ιερός λόγος αξίως μαρτυρεί.
Έχθρας μεν ούν πολλάκις έκ συμπτωμάτων ποικίλων παρεμπιπτούσης τή φιλια, άξιον όρους ειδέναι, και μέτρω και καιρώ τώ αξίω τάς διαστάσεις κρίνειν• φιλίας δε άληθινής όρους ήκιστα γινώσκειν χρή• η αυτή γάρ έστι τή εν Χριστώ αγάπη, ήτις ουδέποτε εκπίπτει.
Κείμενο ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΘΕΟΛΟΓΟΥ:
Σαν τον πιστό τον φίλο τίποτα δεν υπάρχει.
Αυτόν δεν τον δείχνει το ποτήρι, αλλά του καιρού η δίνη,
αυτός δεν εξαγοράζεται παρα μόνον το συμφέρον•
όρια να βρίσκεις για την έχθρα, για την φιλία όχι.
Κείμενο Νικήτα του και Δαυΐδ, (ΣΧΟΛΙΑΣΤΟΥ):
Δεν υπάρχει στον κόσμο τίποτα σαν τον πιστό τον φίλο.
Υπάρχει φίλος που αγοράζεται για τα τραπεζώματα και για τις διασκεδάσεις• και βέβαια αυτός δεν είναι πιστός. Γιατί όταν πάρει τέλος η ευφροσύνη των συμποσίων και η ηδυπαθής ευχαρίστησι, τότε και αυτός θα σου φύγει. Υπάρχει φίλος που τον τραβάει η χρεία και τον προτρέπει να σε πλησιάσει• άπιστος όμως κι αυτός: μόλις περάσει η ανάγκη και αυτός αμέσως αναχωρεί μαζί της.
Υπάρχει, εκτός από τους προειρημένους, και φίλος που σου βρίσκεται για την αρετή και για του Θεού το λόγο. Αυτός είναι πιστός, αυτός ο οποίος αναδεικνύεται μέσα από καταστάσεις σύγχυσης, μέσα από πειρασμούς και υπέρ της ευσέβειας διωγμούς. Ενός τέτοιου φίλου δεν υπάρχει κάτι ισάξιο πάνω στην γή, τίποτε πιο τίμιο κι από τα τίμια, ούτε πιο αγαπητό από τα αγαπητά, ορθώς ομολογεί ο ιερός λόγος του Γρηγορίου.
Και βέβαια στην έχθρα, που σε πολλά χαρακτηριστικά συχνά έχει αναλογίες με την φιλία, αξίζει να γνωρίζει κανείς όρια και να κρίνει την έκτασι καί με το μέτρο καί με τον κατάλληλο χρόνο.
Η αληθινή φιλία όμως δεν πρέπει να γνωρίζει όρια. Διότι αυτή η ίδια υπάρχει και στην εν Χριστώ αγάπη, η οποία «ουδέποτε εκπίπτει»!
Αλέξανδρος Σοϊλεμέζης
(Αστυπάλαια, Κάλυμνος, Κώς, Αθήνα, Πιπεριά,
10-12/07/2015)
(Αστυπάλαια, Κάλυμνος, Κώς, Αθήνα, Πιπεριά,
10-12/07/2015)
Αναρτήσεις
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου