ΓΚΑΤΣΟΣ Ο ΕΛΛΗΝΑΣ (1+5 Τραγούδια στην μνήμη του). GATSOS THE GREEK (5 songs + 1 video). Nikos Gatsos il Greco (1+5 canzoni)

Παιδιά ίσως η μνήμη των προγόνων να είναι βαθύτερη παρηγοριά και πιο πολύτιμη συντροφιά από μια χούφτα ροδόσταμο ...

Εμείς που μείναμε

Εμείς που μείναμε στο χώμα το σκληρό
για τους νεκρούς θ' ανάψουμε λιβάνι
κι όταν χαθεί μακριά το καραβάνι
του χάρου του μεγάλου πεχλιβάνη
στη μνήμη τους θα στήσουμε χορό.

Εμείς που μείναμε θα τρώμε το πρωί
μια φέτα από του ήλιου το καρβέλι
ένα τσαμπί σταφύλι από τ' αμπέλι
και δίχως πια του φόβου το τριβέλι
μπροστά θα προχωράμε στη ζωή.

Εμείς που μείναμε θα βγούμε μια βραδιά
στην ερημιά να σπείρουμε χορτάρι
και πριν για πάντα η νύχτα να μας πάρει
θα κάνουμε τη γη προσκυνητάρι
και κούνια για τ' αγέννητα παιδιά.

.............. Ν. ΓΚΑΤΣΟΣ (Νύν και Αεί, 1974)

Είναι πολύ πρόσφατη η ανάρτησι σχετικά με ένα τραγούδι του Νίκου Γκάτσου, με εκείνη την χαρακτηριστική για τον μεγάλο δημιουργό –και βασιλιά της δισκογραφίας με τις τουλάχιστον 340 διακριτές εμφανίσεις των τραγουδιών- ποιημάτων του) συγκίνησι στην έκφρασι, την περιβεβλημένη με ιερότητα.
Η συμπλήρωσι όμως 17 χρόνων από την αναχώρησι του ποιητή της «Αμοργού»από αυτήν την μάνα γή, «γυρεύοντας του ονείρου την πηγή», -σαν σήμερα, 12 Μαίου 1992- μας υποχρεώνει να επανέλθουμε.
Σκεφτήκαμε εν τούτοις να τιμήσουμε την επέτειο απομακρυνόμενοι από την πεπατημένη, με τα συνήθους λυρικότητας –και δικαιολογημένης νοσταλγικότητας- αφιερώματα των μυριάδων θαυμαστών των χιλιοτραγουδισμένων και φυσικά πολυαγαπημένων του συνθέσεων.
Θέλουμε, σήμερα, να σταθούμε στην βαθειά ελληνικότητά του. Γιατι για μας ο Γκάτσος είναι Έλληνας, ένας συνειδητοποιημένος κληρονόμος του πολιτισμικού παρελθόντος αυτής εδώ της γενέθλιας γής που εκτείνεται στον χρόνο, αλλά και στον αείποτε ελληνικό χώρο.
Το δείχνει το ευτυχισμένα δημοσιευμένο έργο του (Το συγκεντρωτικό πόνημα των εκδόσεων Πατάκη –επιμέλεια Αγαθής Δημητρούκα.- ΝΙΚΟΣ ΓΚΑΤΣΟΣ, "Όλα τα τραγούδια", προ δεκαετίας εκδοθέν, μετρά ήδη πάνω από επτά εκδόσεις).
Ο Γκάτσος πάει πέρα από το φοκλόρ, τον ήλιο, την θάλασσα και τα νησιά των ανέμελων ποιητών. Μπορεί να εκφράζει, στα γνωστότερα ιδίως τραγούδια του, τους καημούς και τα βάσανα του μέσου νεοέλληνα, αλλά αφυκτιά μέσα στην ελλαδική μιζέρια της εποχής του. Δεν συσχηματίζεται με την νεοελληνική παρακμή και αντιδρά στην κατάντια της πολιτικής και πολιτιστικής μετριότητας των καιρών του/μας.
Δεν περιορίστηκε στο να επιλέξη μόνο τον παραδοσιακό στίχο ως τεχνοτροπία. Αγκαλιάζει όλόκληρη την πολιτισμική παράδοσι της ΕΛΛΗΝΙΚΟΤΗΤΑΣ, υπαρξιακά, διότι ζή και αισθάνεται τον ελληνισμό στην πνευματική του συνέχεια και την ιστορική του διαχρονία.
Καταφάσκοντας στην εθνική μνήμη, όχι μόνο δεν απεμπολεί την εθνική του ταυτότητα, αλλά ανεπιτήδευτα εκφράζει μέσα από το έργο του την πίστι του για την πατρίδα του Ελλάδα, την ιστορία της, την θρησκευτική της παράδοσι και μάλιστα την γλώσσα της.
Γκάτσος ο Έλληνας, συνεπώς!!
Αλλά, ας αφουγκραστούμε λίγους χαρακτηριστικούς στίχους του {και ...εδώ είμαστε πάλι!}:

Τούτος ο τόπος

Τούτος ο τόπος είν΄ ένας μύθος
από χρώμα και φώς
ένας μύθος κρυφός
με τον κόσμο του ήλιου δεμένος.
Κάθε αυγή ξεκινά
ν’ ανταμώσει ξανά
το δικό του αθάνατο γένος.

Τούτος ο τόπος είν’ ένας κήπος
με κλαμένα παιδιά
στη γαλάζια ποδιά
κάποιας μάνας για πάντα χαμένης
που συντρόφοι ορφανοί
καρτερούν να φανεί
στο κατώφλι μιας πόρτας κλεισμένης.

Τούτος ο τόπος είν’ ένας βράχος
σα σπαθί κοφτερός
που σοφός ο καιρός
θα τον κάμει τραγούδι μια μέρα –
και θα ΄ρθούν εποχές
που οι φτωχές μας ψυχές
το σκοπό του θ’ ακούν στον αγέρα.


Δώστε μου μια ταυτότητα

Δεν έχω σπίτι κι όνομα
και κώδικες και νόμους
αιώνες τώρα περπατώ
σε στοιχειωμένους δρόμους.

Την πίκρα έχω μάνα μου
γυναίκα την ανάγκη
στα χώματα που χόρεψαν
Αγαρηνοί και Φράγκοι.

Είν’ απ’ το δέντρο του Θεού
η ρίζα που κρατεί με.
Δώστε μου μια ταυτότητα
να θυμηθώ ποιος είμαι.


Μια γλώσσα μια πατρίδα

Μια χούφτα είν’ ο άνθρωπος
από στυφό προζύμι
γεννιέται σαν αρχάγγελος
πεθαίνει σαν αγρίμι.

Του μένει μόνο στη ζωή
μια γλώσσα μια πατρίδα
η πρώτη του παρηγοριά
και η στερνή του ελπίδα.

Όλο το βιός κι η προίκα του
ένας καημός στα στήθια
κι ο τόπος που τον γέννησε
η δυνατή του αλήθεια.

Για ιδέστε κείνο το παιδί
με τα γερά του χέρια
πώς οδηγεί τ’ αδέρφια του
ν’ ανέβουν ως τ’ αστέρια.

Κι απ’ τα βουνά της Ρούμελης
και τα νησιά του νότου
ένας πανάρχαιος παππούς
κοιτάει τον εγγονό του.


Οι ρήτορες

Έρημες κι άδειες οι πλατείες
τα καταστήματα κλειστά
Θέ μου σαν πόσες αμαρτίες
του ανθρώπου η μοίρα σου χρωστά.
Όλοι τραβάν στην αγορά
κι οι ρήτορες απ’ το μπαλκόνι
ποτίζουν τις ψυχές μ’ αφιόνι
και κόβουν χέρια και φτερά.

Άλλοι κοιτάν αριστερά
Άλλοι δεξιά γυρνάν το μάτι
Και περιμένουν όλοι κάτι
Σα στρατιωτάκια στη σειρά.
Και προχωρούν κι οι ποιητές
με χρώματα και ουράνια τόξα
να μοιραστούνε λίγη δόξα
με του λαού τους μαυλιστές.

Πότε θα βγεί να σκούξει κάποιος:
Αυτός ο κόσμος είναι σάπιος !


Μάνα μου Ελλάς
(Γύφτισσα μαϊμού)

Δεν έχω σπίτι πίσω για να 'ρθώ
ούτε κρεβάτι για να κοιμηθώ
δεν έχω δρόμο ούτε γειτονιά
να περπατήσω μια Πρωτοχρονιά.


Τα ψεύτικα τα λόγια, τα μεγάλα
μου τα ’πες με το πρώτο σου το γάλα
Μα τώρα που ξυπνήσανε τα φίδια
εσύ φοράς τ’ αρχαία σου στολίδια
και δεν δακρύζεις ποτέ σου, μάνα μου Ελλάς 2x
που τα παιδιά σου σκλάβους ξεπουλάς 2x

Τα ψεύτικα τα λόγια τα μεγάλα
μου τα ’πες με το πρώτο σου το γάλα
Μα τότε που στη μοίρα μου μιλούσα
είχες ντυθεί τ’ αρχαία σου τα λούσα
και στο παζάρι με πήρες, γύφτισσα μαϊμού 2x
Ελλάδα Ελλάδα μάνα του καημού. 2x

Τα ψεύτικα τα λόγια τα μεγάλα
μου τά ’πες με το πρώτο σου το γάλα
μα τώρα που η φωτιά φουντώνει πάλι
εσύ κοιτάς τ’ αρχαία σου τα κάλλη
και στις αρένες του κόσμου, μάνα μου Ελλάς 2x
το ίδιο ψέμα πάντα κουβαλάς

Δεν έχω άγιο πια να προσκυνώ
ούτε καντήλι σε άδειο ουρανό
δεν έχω ήλιο ούτ’ αστροφεγγιά
να τραγουδήσω μια Πρωτομαγιά.
Νίκος ΓΚΑΤΣΟΣ - Σταύρος ΞΑΡΧΑΚΟΣ - Γιώργος ΝΤΑΛΑΡΑΣ:


Τα συντρίμμια του τόπου μου πατώ.
Χαμένα αδέρφια ίσκιοι λαβωμένοι
χαμένη Ελλάδα παντού σ’ αναζητώ…
(Ν. ΓΚΑΤΣΟΣ, Ο χορός των Κυκλάδων, 1991)