Πέμπτη 10 Σεπτεμβρίου 2020

Εντυπώσεις και παραλειπόμενα από την κηδεία του Νίκου Σκαλκώτα (Φωτογραφίες) Impressioni ed omissioni dal funerale di Nikos Skalkotas (Foto)

Χθές, Τετάρτη μεσημέρι, πραγματοποιήθηκε o τελευταίος αποχαιρετισμός για τον Νίκο Σκαλκώτα. Έχοντας την σχετική πληροφόρησι εγκαίρως από την ιστοσελίδα της ΕΣΟ παρευρεθήκαμε κι εμείς στο Α΄ Νεκροταφείο Αθηνών για το καθήκον της συμμετοχής στην εξόδιο ακολουθία του αγαπητού φίλου. Πιστεύαμε πως παρ’ όλους τους περιορισμούς των ημερών θα συναντούσαμε επι τόπου ένα πλήθος φίλων και θαυμαστών του κεκοιμημένου φίλου, ο οποίος ήταν ευρύτατα αναγνωρισμένος –ειδικά στον σκακιστικό κόσμο- για την αξιωσύνη και το ήθος του. 

Το σύντομο σημείωμα της Ομοσπονδίας, αναγνωρίζοντας ρητά την «πολύ μεγάλη προσφορά» του αποδημήσαντος, έδινε ακόμα και στους μή γνωρίζοντες ή στους νεώτερους ηλικιακά σκακιστές, κάποιες βασικές πληροφορίες για την μεγάλη αυτή προσωπικότητα του ελληνικού σκακιού: 

«Ιδιαίτερα αγαπητός άνθρωπος, βαθιά καλλιεργημένος, υπήρξε σπουδαίος σκακιστής και με την αγωνιστική παρουσία 60 σχεδόν χρόνων, πρόσθεσε ένα σημαντικό κεφάλαιο στην σύγχρονη ιστορία του ελληνικού σκακιού. Έμαθε σκάκι σε ηλικία 9 ετών και από το 1962 αγωνιζόταν σε επίσημες διοργανώσεις. Ήταν ο πρώτος Έλληνας σκακιστής που πήρε πρώτη θέση σε διεθνές τουρνουά (Αλμπένα 1978). Συμμετείχε πολλές φορές στους τελικούς του πρωταθλήματος Ελλάδας και αναδείχθηκε πρωταθλητής το 1982. Την ίδια χρονιά πήρε την πρώτη θέση στο 6ο Διεθνές Τουρνουά Ακρόπολις. Το 1985 έγινε Διεθνής Μαιτρ. Ήταν βασικό μέλος της εθνικής ομάδας ανδρών από το 1967 έως το 1990, με την οποία έδωσε συνολικά 185 αγώνες και συμμετείχε σε 34 διεθνείς διοργανώσεις (Ολυμπιάδες, Κύπελλα Εθνών, Βαλκανιάδες και φιλικές συναντήσεις)…» 

Κι όμως, δεν είδαμε να συρρέει ούτε στον ειδικό χώρο του κοιμητηρίου (την ειδική αίθουσα αναμονής της σωρού) ούτε και στο ξόδι το αναμενόμενο από εμάς πλήθος. Πολύ λιγότεροι από εκατό ή μάλλον ογδόντα άτομα μας φάνηκαν οι παρόντες. Πολλοί άνθρωποι του σκακιστικού κόσμου έλαμψαν τελικά δια της απουσίας των. Τιτλούχοι σκακιστές και επώνυμοι παράγοντες του πνευματικού αθλήματος πού ήσαν; Τόσοι γνωστοί και φίλοι, μεγαλόσχημοι αντίπαλοι, συναθλητές, συναγωνιστές, αλλά και μαθητές επι πέντε περίπου δεκαετίες; 

Δικαιολογία υπάρχει και δεν είναι αμελητέας βαρύτητας: η γενικευμένη επιφύλαξι έως φοβικό σύνδρομο από την επιδημία του κορωνοϊού και τα κατά καιρούς αυστηρά μέτρα προφύλαξης που εκδίδει σχετικά με το φαινόμενο COVID-19 η ελλαδική Πολιτεία. Ο ίδιος ο παρευρισκόμενος Πρόεδρος της ΕΣΟ και παλιά φίλος του Νίκου, ο Γιώργος Μακρόπουλος μας τόνισε, όταν συλλυπούμενοι χαιρετηθήκαμε με το υποκατάστατο της χειραψίας σκούντημα, πως κι αυτός ανήκει σε ιδιαίτερα ευπαθή ομάδα. 

Αρκετά (καμμια δεκαριά) τα στέφανα. Όμως ένας και μοναδικός επικήδειος λόγος μπροστά στο φέρετρο τού Νίκου, και αυτός από έναν άνθρωπο της Τέχνης, τον φίλο του μουσικό (γνωστό μουσικοκριτικό, συγγραφέα και συνθέτη) Χάρη Βρόντο. Έναν επίσημο εγκωμιαστικό λόγο από την διοίκησι του Αθλήματος ή έστω έναν τυπικό επικήδειο λόγο από κάποιον εκπρόσωπο της σκακιστικής γενιάς του, τον περιμέναμε. Ματαίως!? Την αμηχανία μας δεν την εξαφάνιζε η από την αρχή μέχρι τέλος υποχρεωτική μασκοφορία...

Αλλά για μάς, (ήτοι εμένα τον υπογράφοντα και τον Δημήτρη Προβελέγγιο) το άκρον άωτον της αμηχανίας που σταδιακά νοτίστηκε με το βαθύτερο αίσθημα της λύπης, υπήρξε η όχι τόσο ευχάριστη και κάπως καθυστερημένη διαπίστωσι πως παρευρισκόμασταν σε μια κηδεία πολιτική! Δεν γεννάται θέμα σεβασμού των ιδεολογικών ή θρησκευτικών πεποιθήσεων του οποιουδήποτε. Πόσο μάλλον όταν πρόκειται για τον αποδημήσαντα, τον από όλους αγαπητό και εκλεκτό φίλο του μικρού συλλόγου μας, τον επι σχεδόν δεκαετία συνεργάτη μας. Αλλά δεν είχαμε προσέξει ή και δεν φροντίσαμε να το πληροφορηθούμε πιο έγκαιρα και έτσι δεν αποφύγαμε την έκπληξι. 

Παρηγορητική ήταν η διαπίστωσι πως στο συντριπτικό τους ποσοστό οι παρευρεθέντες εκδήλωναν με την όλο τάξι και σεβασμό συμπεριφορά τους καθ όλην την διάρκεια της εξοδίου διαδικασίας, την λύπη τους, την βαθειά εκτίμησι και τα ειλικρινώς φιλικά προς τον Νίκο αισθήματα. 



Υπήρξε όμως και μια λεπτομέρεια που ως τελική πράξι του δράματος επεχείρησε να σκεπάσει την αμηχανία που προείπαμε και την εγγενή ψυχρότητα της πολιτικής κήδευσης, με κάτι γνήσια ανθρώπινο (και εν τέλει συμβολικό και -ας το παραδεχθούμε- μεταφυσικό) και εξόχως καλλιτεχνικό: 

Πρίν να σκεπάσει το αττικό χώμα το φέρετρο του φιλόμουσου και μουσικόφιλου Πρωταθλητή στο Σκάκι, μία άγνωστη σε μάς φίλη του, άνοιξε το βιολί που είχε φέρει μαζί της και με την διαπεραστική φωνή του βασιλιά των οργάνων μέσα στην κάψα του μεσημεριάτικου ήλιου, εκεί ανάμεσα στα συνήθως γλυπτά και φορτωμένα, αλλά αιωνίως παγερά μάρμαρα του κοιμητηρίου και την αυστηρή σιγή των κυπαρίσσων, εκεί πάνω από τον στενόχωρα φτωχό φρεσκοσκαμμένο τάφο, άπλωσε υποβλητικά, για 3 περίπου λεπτά, ένα μουσικό όλο μαγεία πέπλο. 

Επρόκειτο για το «Νερατζοφίλημα», την σύνθεσι του πατέρα του (ο δωδέκατος από τους «12 ελληνικούς χορούς» του). Μια μουσική σπονδή ή μια μουσική χειραψία ως τελευταίος –κι απ’ όλους μας- αποχαιρετιστήριος εναγκαλισμός! 

Αλέξανδρος Σοϊλεμέζης

 

ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΑ ΣΗΜΕΙΩΜΑΤΟΣ:

Α. Πρώτα πρώτα αυτό που θέλαμε να διαβάσουμε ή έστω να ακούγαμε:

ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΣ 

Πρὸς Θεσσαλονικεῖς Αʹ Ἐπιστολῆς Παύλου τὸ ἀνάγνωσµα. (4:13-18) 

Ἀδελφοί, οὐ θέλοµεν ὑµᾶς ἀγνοεῖν περὶ τῶν κεκοιµηµένων, ἵνα µὴ λυπῆσθε καθὼς καὶ οἱ λοιποὶ οἱ µὴ ἔχοντες ἐλπίδα. Εἰ γὰρ πιστεύοµεν ὅτι Ἰησοῦς ἀπέθανε καὶ ἀνέστη, οὕτω καὶ ὁ Θεὸς τοὺς κοιµηθέντας διὰ τοῦ Ἰησοῦ ἄξει σὺν αὐτῷ. Τοῦτο γὰρ ὑµῖν λέγοµεν ἐν λόγῳ Κυρίου, ὅτι ἡµεῖς οἱ ζῶντες οἱ περιλειπόµενοι εἰς τὴν παρουσίαν τοῦ Κυρίου οὐ µὴ φθάσωµεν τοὺς κοιµηθέντας· ὅτι αὐτὸς ὁ Κύριος ἐν κελεύσµατι, ἐν φωνῇ ἀρχαγγέλου καὶ ἐν σάλπιγγι Θεοῦ καταβήσεται ἀπ' οὐρανοῦ, καὶ οἱ νεκροὶ ἐν Χριστῷ ἀναστήσονται πρῶτον, ἔπειτα ἡµεῖς οἱ ζῶντες οἱ περιλειπόµενοι ἅµα σὺν αὐτοῖς ἁρπαγησόµεθα ἐν νεφέλαις εἰς ἀπάντησιν τοῦ Κυρίου εἰς ἀέρα, καὶ οὕτω πάντοτε σὺν Κυρίῳ ἐσόµεθα. [Ὥστε παρακαλεῖτε ἀλλήλους ἐν τοῖς λόγοις τούτοις.] 

Β. Τέλος αυτό που ακούστηκε (αλλά σε πιο επαγγελματική εκδοχή):

Nikos Skalkottas Nerantzofilima (Official Audio Video)

12 Greek Dances by Nikos Skalkottas (Official Audio Video) 

Gregory Millar · Little Symphony Orchestra of San Francisco

Δεν υπάρχουν σχόλια: