Η σκηνή της Ανάστασης στο δράμα «Χριστός Πάσχων». (Απόσπασμα. Στίχοι: 2055-2075) La scena della Resurrezione dalla tragedia “La Passione di Cristo” di Gregorio Teologo (versi 2050-20175; traduzione neogreca di A. Sellenides)

ΧΡΙΣΤΟΣ ΑΝΕΣΤΗ!!

Σαν συνέχεια από τα προηγούμενα η σημερινή ανάρτησι. Η σκηνή είναι από το 3^ο μέρος του έργου "Χριστός Πάσχων", την Ανάστασι: Η Θεοτόκος μαζί με την Μαρία Μαγδαληνή βρίσκονται πρίν το ξημέρωμα της 3^ης μέρας από την Σταύρωσι στο μνημείο όπου ετάφη ο Ιησούς.  Εκεί, απορώντας για την απουσία της φρουράς, γίνονται μάρτυρες μια σεισμικής δόνησης που ξεκολλάει τον βράχο από την είσοδο του τάφου και ευθύς διαπιστώνουν πως δεν υπάρχει μέσα το σώμα του Κυρίου.

Την ώρα που η Μαγδαληνή ετοιμάζεται να φύγει για να πάει τα νέα στους μαθητές, η Παναγία αντιλαμβάνεται την παρουσία ενός Αγγέλου…

.........................................................................

 ΑΡΧΑΙΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

{ΘΕΟΤΟΚΟΣ}

Εὖγ' εὖγ' ἐπανῆκες τάχιστα νῦν, φίλη·            2050

ἐγὼ δὲ λίθον ἠρμένον βλέπουσ' ἔτι

θαμβουμένη πέφρικα, πῶς ὧδ' ἀθρόον

ὤφθη κυλισθεὶς τῆς θύρας πρὸ τοῦ τάφου.

Ἂ ἄ· σίγα, σίγα.

Ὁ λαμπροπυρσόμορφος οὗτος τίς δ' ἄρα,

ὃς καθύπερθεν ἕζεται νῦν τοῦ λίθου,

πανευπρεπής, ἐσθῆτι λευκῇ χαρίεις;

στίλβει γὰρ ὥσπερ ἁπαλὴ χιὼν νέα.

Ἰδοὺ δὲ καὶ φύλακες, ὡς νεκροί, κάτω.

{ΑΓΓΕΛΟΣ}

Ὕμμες δὲ μὴ θροεῖσθε, μηδ' ἔστω φόβος·      2060

ζητούμενος γὰρ οὐκέτ' ἐστὶν ἐν τάφῳ,

Ἄναξ Ἰησοῦς τῆτες ἐσταυρωμένος·

ὅδ' οὐκέτ' ἐστὶν ἐν τάφῳ νεκρὸς μένων,

ἀλλ' ἐξεγερθεὶς εἰς Γαλιλαίαν τρέχει·

ὡς εἶπε, μύσταις ὀπτάνεσθαι νῦν θέλει.

Κενὸν δ' ἰοῦσαι τὸν τόπον κατίδετε.

Ἄπιτε γοῦν, ἄπιτε καὶ ταῦτα σφίσιν

εἴπατε τρανῶς· πάντα γὰρ ἔγωγ' ἔφην,

καὶ πάντα πᾶσιν εἴπατε ξὺν τῷ Πέτρῳ,

ὡς φροῦδος ᾅδης, Χριστὸς ἀνέστη τάφου,     2070

τάφου δὲ λίθος εὐσθενῶς ἀπηλάθη·

φρουροί τ' ἄϊδος θύρετρ' ἀνεῖσαν φόβῳ

λελυμένοι, νεκροὶ δὲ πρὸς φάους χθόνα

σκιρτῶσι, σῶκον ἐκκαλούμενοι Θεόν·

τῷ γ' αὐτόματα δεσμὰ πάντ' ἀπερράγη.           2075

ΕΜΜΕΤΡΗ ΑΠΟΔΟΣΙ (Αλέξανδρου Σελλενίδη):

{ΘΕΟΤΟΚΟΣ}

Ταχιά, καλή μου, γύρισε, αμέσως πάλι πίσω·                               2050

τον βράχο που σηκώσανε, κοιτάζω και θαυμάζω,

ακόμα τρέμω κι απορώ, πώς έφτασ’ εδώ κάτω

πώς κύλισε τόσο μακριά, που σφράγιζε την θύρα.

Ά, ά· σώπα, σώπα!

Ποιος να ΄ναι αυτός ο όμορφος, ο λαμπροφλογισμένος                2055

Που στέκεται καθήμενος εκεί πάνω στον λίθο;

Κομψότατος κι ευγενικός μες στα λευκά του ρούχα;

Δές τον πώς ακτινοβολεί σαν τ’ απαλό το χιόνι!

Και παρακάτω οι σκοποί, πεσμένοι του θανάτου.

{ΑΓΓΕΛΟΣ}

Μην σκιάζεστε εσείς εκεί και μήν σας πιάνει φόβος                      2060

Τον που ζητάτε νά βρετε δέν είναι μές στον τάφο

Ο Ιησούς ο Βασιλεύς, ο τέως σταυρωμένος

δέν μένει πια με τους νεκρούς ούτε μέσα στον τάφο·

σηκώθηκε απ’ το μνήμα του, στην Γαλιλαία σπεύδει

Να τονε δούνε, τό ‘χε πή, εκεί οι μαθητές του.                              2065

Ελάτε, ψάξτε ολόγυρα, κανείς δεν είναι μέσα!

Τώρα λοιπόν ας φύγετε, και πέστε τα με θάρρος

όλα αυτά που ακούσατε, σε όλους και στον Πέτρο.

Τι ο Άδης έφυγε μακριά και ο Χριστός ανέστη!

Κυλίστηκε με δύναμι ο βράχος απ’ τον τάφο·                                2070

του Κάτω Κόσμου οι φρουροί, αφήσαν την σκοπιά τους,

με φρίκη ορθανοίξανε οι τρομερές οι πύλες·

στο Φώς το παντοδύναμο που ήλθ’ απ άλλον κόσμο

όλοι οι νεκροί σκιρτήσανε, τρανόν θωρούν Σωτήρα,

κι η ευλαβική επίκλησι τις αλυσίδες σπάζει!                                   2075

Ένας θρήνος της Παναγίας από το δράμα «Χριστός Πάσχων» του Γρηγορίου Θεολόγου (απόσπασμα). Un lamento della Madonna dalla tragedia “Christus patiens” del Gregorio Teologo - “Nazianzeno” (testo Greco di 25 versi con traduzione neogreca)

Για  τον αγαπημένο του Άγιο, τον Γρηγόριο Θεολόγο, κατά τους Δυτικούς γνωστό και ως «Ναζιανζηνό», ο διαχειριστής του «Νέου Παλαμήδη» έχει ήδη κάτι ψελλίσει, ενώ ακόμη του χρωστάει, το ομολογεί, τα μέγιστα.

Βεβαίως εδώ στο Ιστολόγιο τον τον τιμούμε ως Άγιο, αλλά τον γνωρίζουμε περισσότερο ως ποιητή.

Κάποια στιγμή, λοιπόν, θα επανέλθουμε διεξοδικότερα για την ποιητική του ιδιοσυγκρασία και ιδιοφυϊα· άλλωστε, μην ξεχάσουμε, εφέτος έχουμε και την 1690ή επέτειο από την γέννησί του (το 329 θεωρείται σχετικά ως το πιθανότερο έτος)! Σήμερα, υπακούοντες και στο κλίμα των ημερών, διαλέξαμε να κάνουμε μια αναφορά (την πρώτη μας!) σε ένα του πρωτοποριακό για την εποχή του έργο: το δράμα γνωστό ως «Χριστός Πάσχων», μια (μοναδική στην Βυζαντινή Λογοτεχνία!;) τραγωδία 602 στίχων με θέμα το Θείο Πάθος! 

Επιτρέψτε μου πρώτα δύο σχόλια συμπληρωτικά σε όσα έγραφα σε προηγούμενη παλιά ανάρτησι, σχετικά με την συγγραφική του παραγωγή:

Συγκεκριμένα μας έχουν διασωθή 45 λόγοι, 246 επιστολές και 408 «έπη». Επίσης ο Γρηγόριος  - η σύγρονη φιλολογική κριτική πρέπει τελικώς να παραδεχθή την υόδειξι της παραδόσεως – είναι και θεατρικός συγγραφέας! Συνέγραψε το θρησκευτικό δράμα «Χριστός Πάσχων», απανθισμένο (σχεδόν συντεθημένο) σε μεγάλο βαθμό με στίχους από τραγωδίες του Ευριπίδη.

(…) Για πολλά χρόνια η φιλολογική κριτική συνηγορούσα με την γνώμη μεγάλων μεγάλων μελετητών, όπως του Krumbacher, το θεωρούσε κατηγορηματικά έργο μεταγενέστερο και ψευδεπίγραφο (...)

Αλλά φτάνουν τα φιλολογικά. Πάμε να απολαύσουμε ένα απόσπασμα από το α΄ μέρος του έργου. Είναι η σκηνή όπου η Θεοτόκος μετά την προδοσία του Ιούδα και την σύλληψι του Ιησού, μαθαίνει την θανατική του καταδίκη και ταυτόχρονα βλέπει το εξαγριωμένο πλήθος να οδηγεί τον Γιό της στο δρόμο του Μαρτυρίου.

Παραθέτουμε το πρωτότυπο κείμενο στην αρχαία μας γλώσσα και προσθέτουμε μια έμμετρη πρότασι στην νεοοελληνική.

ΚΑΛΗ ΑΝΑΣΤΑΣΙ!

...................................................

ΑΡΧΑΙΟ ΚΕΙΜΕΝΟ:

{ΘΕΟΤΟΚΟΣ}

Αἲ αἴ, τί δράσω; καρδία γὰρ οἴχεται.

Πῇ πῇ πορεύῃ, Τέκνον; ὡς ἀπωλόμην·

ἕκητι τίνος τὸν ταχὺν τελεῖς δρόμον;

μὴ γάμος αὖθις ἐν Κανᾷ κἀκεῖ τρέχεις,

ἵν' ἐξ ὕδατος οἰνοποιήσῃς ξένως;

Ἐφέψομαί σοι, Τέκνον, ἢ μενῶ σ' ἔτι;

∆ὸς δὸς λόγον μοι, τοῦ Θεοῦ Πατρὸς Λόγε,

μὴ δὴ παρέλθῃς σῖγα δούλην μητέρα·

νῦν γὰρ στόματος φιλίου χρῄζω σέθεν

φωνῆς ἀκοῦσαι καὶ προσειπεῖν, ὦ Τέκνον.

∆ός μοι, πρὸς αὐτοῦ Πατρός, ὦ Τέκνον, σέθεν,

σοῦ θεσπεσίου χρωτὸς ἅψασθαι χεροῖν

ψαῦσαι ποδῶν τε καὶ περιπτύξασθαί σε.

Φεῦ φεῦ, τί δράσω; καρδία μου δίκεται.

Ὦ δεῦτε, φίλαι, δεῦτε, λίπωμεν φόβον·

προσέλθετ', ἀσπάσασθε καὶ προσείπατε,

λάζεσθε χειρὸς δεξιᾶς. Τάλαιν' ἐγώ,

ὡς ἀρτίδακρύς εἰμι καὶ φόβου πλέα.

Αἲ αἴ, πανώλης ἡ τάλαιν' ἀπόλλυμαι.

Γυναῖκες, ὄψιν στυγνὰν ὡς εἶδον Τέκνου,

ποθῶ τεθνᾶναι, ζῆν δ' ἔτ' οὐδαμῶς φέρω.

Οἴμοι, τί δράσω; πῶς λάθω λαῶν χέρας;

ἐχθροὶ γὰρ ἐξιᾶσι πάντα δὴ κάλων,

κοὐκ ἔστιν ἄτης εὐπρόσοιστος ἔκβασις.

Τί γοῦν τί δράσω; πῶς φύγω τόσους βρόχους;

ΕΜΜΕΤΡΗ ΑΠΟΔΟΣΙ (Αλέξανδρου Σελλενίδη):

ΘΕΟΤΟΚΟΣ

Άχ, αλίμονο, τί κάνω; Σταμάτησε η καρδιά μου.
Για πού τό βαλες παιδί μου, νομίζω πως πεθαίνω.
Για ποιά αιτία και για πού, ξάφνου τον δρόμο παίρνεις;
Μήπως θα τρέξεις στην Κανά, πάλι για κάποιον γάμο,
να κάνεις το νερό κρασί, σαν θαύμα να κεράσεις;
Να ‘ρθω μαζί σου, τέκνο μου,  ή να σε περιμένω;
Μίλα μου, γιέ μου, μίλα μου, ο του Πατρός Σου Λόγος,
αμίλητος μην προσπερνάς την δόλια σου την μάνα.
Θέλω ν’ ακούσω να μιλά τ’ αγαπημένο στόμα
κ’ εγώ μετά, παιδάκι μου, να σ’ αποχαιρετήσω.
Στο όνομα του πατέρα σου, άσε με να σ’ αγγίξω,
να χάιδευα το πρόσωπο, το θεϊκό, τα πόδια,
με τα πικρά τα χέρια μου να σε σφιχταγκαλιάσω.
Ώχου, τί κάνω η μαύρη μου; Σκίζεται η καρδιά μου.
Εδώ, καλές μου, ας έλθετε, ας διώξουμε τον φόβο·
σιμώστε και κρατήστε του το χέρι που ευλογούσε,
δώστε ασπασμό και πήτε του, μαζί μου, ένα αντίο.
Αλίμονό μου, γέμισα με φόβο και με δάκρυα.
Πνίγομαι σβήνω η δύσμοιρη, μεσ’ στην καταστροφή μου.
Το πρόσωπο, φίλες, το χλωμό, σαν βλέπω του παιδιού μου
τον θάνατό μου επιθυμώ, την ζήσι δεν την θέλω.
Και πώς να κάνω να σωθώ από τα χέρια του όχλου;
Γιατι οι εχθροί με κύκλωσαν από παντού με δίχτυα·
δεν φαίνεται εύκολη η διαφυγή από την συμφορά μου.
Πώς να ξεφύγω, πέστε μου, από τα τόσα βρόχια;

 

ΣΧΟΛΙΚΟ ΣΚΑΚΙ: Εξαιρετική εμφάνισι του 4ου ΓΕΛ Χαλκίδος στο Πανελλήνιο Ομαδικό! 5η θέσι στα Λύκεια!! Scacchi Scolastici a Squadre: Quinto posto per il 4o Liceo di Calkida ai Finali del Campionato Nazionale! Record nuovo!

Με μια μεγάλη επιτυχία για το ευβοϊκό σκάκι ολοκληρώθηκε το εφετινό Πανελλήνιο Ομαδικό Πρωτάθλημα. Στους αγώνες που έγιναν το Σάββατο 23 Απριλίου στο Περιστέρι, στην κατηγορία των Λυκείων το 4^ο Γενικό Λύκειο Χαλκίδος κατέλαβε την 5^η θέσι ανάμεσα στα 10 σχολεία της τελικής φάσης!  Με 2 νίκες, μία ήττα και τρείς ισοπαλίες συγκέντρωσε 7 βαθμούς σε έξη αγώνες και ισοβαθμώντας με το 6ο Λύκειο Καλλιθέας (μετο οποίο είχε σημειώσει ισοπαλία στον δεύτερο γύρο), έχασε την 4η θέσι στα κριτήρια άρσης ισοβαθμίας.

Η αντιπροσωπευτική ομάδα του σχολείου αποτελέστηκε από τους (αλφαβητικά): Μιχάλη Χρήστο-Παναγιώτη, Μπαξεβάνη Έλενα, Μπερμπάτη Αντώνη, Ξανθοπούλου Αναστασία και Παπαχαραλάμπους Γιάννη.   

Από την ανωτέρω σύνθεσι διαπιστώνεται ότι την ραχοκοκκαλιά της ομάδας απετέλεσαν (όπως και πέρυσι) 2 από τους ισχυρότερους κατά τεκμήριον έφηβοι  του ευβοϊκού αγωνιστικού σκακιού, ο Αντώνης Μπερμπάτης (αθλητής της Ευβοϊκής Ε.Σ.) και ο Χρήστος Μιχάλης (αθλητής του ΑΒΑΞ ΚΑΙ ΠΕΣΣΟΙ) ενώ υπήρξε και ενίσχυσι σε σχέσι με την προηγούμενη χρονιά στην τέταρτη σκακιέρα (με την Αναστασία Ξανθοπούλου, μαθήτρια του υπογράφοντος ήδη από το σχολικό σκάκι στο 7^ο Δημοτικό).

Όλα αυτά τα παιδιά είναι άξια συγχαρητηρίων για την επιτυχία τους,  αλλά ας μου επιτραπή ως καθηγητής τους να προσθέσω υπογραμμίζοντας, πως όλα τους είναι αφ΄ενός εξαιρετικού ήθους  και αφ' ετέρου –συμπτωματικά;-- αριστούχοι μαθητές και μαθήτριες στο σχολείο!!

Σε πείσμα διαφόρων αντιξοοτήτων, επιφυλάξεων και άλλων δυσκολιών, η εξαιρετική αυτή εφετινή επίδοσι -- ΝΕΟ ΡΕΚΟΡ για την ιστορία του εν λόγω Λυκείου στο σχολικό σκάκι -- αποτελεί δικαίωσι για όσους πίστεψαν στην αξία αυτών των παιδιών (στα οποία ανήκει ολόκληρη η επιτυχία), αλλά βεβαίως δέν είναι και αποτέλεσμα τύχης. Το 4^ο Λύκειο από 6ετίας προωθεί –όσο το επιτρέπουν οι συνθήκες στα Λύκεια- το σκάκι και έκτοτε διακρίνεται σταθερά, πρωταγωνιστώντας, σε Νομαρχιακό και Περιφερειακό επίπεδο. Δεν είναι τυχαίο ότι το 4^ο Λύκειο της πόλης μας –παίρνοντας κατά κάποιο τρόπο τα ηνία από το 1^ο Λύκειο Χαλκίδος--  έχει συνεχή παρουσία στα Πανελλήνια Σχολικά Πρωταθλήματα στην ΤΕΛΙΚΗ ΦΑΣΙ από το 2016/7: Το 2017 ήλθε 10^ο, 2018 11^ο και εφέτος 5^ο!

Για τελικό σχόλιο δεν θα κρύψω πως ο σχεδιασμός της ομάδος έχει συνέχεια και ο προγραμματισμός στο 4^ο ΓΕΛ για την επόμενη σχολική χρονιά έχει βάλει τον πήχυ υψηλότερα! Τόσο που το ιστορικό ΡΕΚΟΡ στην κατηγορία Λυκείων για την ΤΕΛΙΚΗ ΦΑΣΙ στο Πανελλήνιο σχολικό σκάκι να κινδυνεύει σοβαρά! Θυμίζω τον κάτοχο και τον στόχο:  την ζηλευτή 3η θέσι του 1ου ΓΕΛ Χαλκίδος στο Πανελλήνιο του2015 (με τους  πάλαι ποτέ μαθητές μου Σοϊλεμέζη Γιώργο, Μεταξά Μιλτιάδη, Ρακαντά Ευάγγελο και Ισμίρογλου Βασιλική). Πρώτα ο Θεός!

ΕΥΓΕ, λοιπόν στα παιδιά της ομάδας του 4^ου Λυκείου,

καλή πρόοδο και εις ανώτερα!