ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ, Ο ΜΕΓΑΣ ΚΑΙ Ο ΑΓΙΟΣ. Constantine the Saint and the Great. Costantino il Magno e il Santo.

Προ 1672 ετών απεβίωσε ο Αύγουστος και Αυτοκράτορας των Ρωμαίων (Augustus Imperator Romanorum), ο Flavius Valerius Constantinus ή Μέγας Κωνσταντίνος όπως είναι γνωστότερος ευρύτερα ο γιος του Καίσαρα Κωνστάντιου του Χλωρού και της μικρασιάτισας Ελένης εκ Βιθυνίας. Ο πρώτος αυτοκράτωρ του Βυζαντίου (κατά σύμπτωσιν συνονόματος και του τελευταίου Βυζαντινού αυτοκράτορα, του ηρωικού Έλληνα Κωνσταντίνου Παλαιολόγου). Που από την Ιστορία αξιώθηκε τον τίτλο «μέγας» και από την χριστιανική Εκκλησία τον τίλο του ισαποστόλου Αγίου. Κάθε τέτοια μέρα, 21 Μαϊου, τιμάται η κοίμησί του. (Και γιορτάζει –μαζί με την Ελένη- η …μισή Ελλάδα!)


ΤΟ ΣΥΜΒΟΛΟ ΤΗΣ ΝΙΚΗΣ

In Hoc Vincas

Τούτω Νίκα

hoc signo victor eris

Aπολυτίκιο του Αγίου Κωνσταντίνου:

Του Σταυρού σου τον τύπον εν ουρανώ θεασάμενος,
και ως ό Παύλος την κλήσιν ουκ εξ ανθρώπων δεξάμενος,
ό εν Βασιλεύσιν Απόστολος σου Κύριε,
Βασιλεύουσαν πόλιν τη χειρί σου παρέθετο
ην περισώζε δια παντός εν ειρήνη,
πρεσβείαις της Θεοτόκου, μόνε Φιλάνθρωπε.

Aπολυτίκιο των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης:
Πρώτος πέφηνας, εν Βασιλεύσι,
θείον έδρασμα, της ευσέβειας,
απ ουρανού δεδεγμένος τo χάρισμα
όθεν Χριστού τον Σταυρόν έφανέρωσας,
και την Όρθόδοξον πίστιν έφήπλωσας.
Κωνσταντίνε Ίσαπόστολε, συν Μητρί Ελένη θεόφρονι,
πρεσβεύσατε υπέρ των ψυχών ημών.

ΤΟ ΟΝΟΜΑ
Έχουμε προσέξη πόσο αγαπημένο όνομα είναι μεταξύ των Ορθοδόξων χριστιανών και δή των Ελλήνων, το όνομα Κωνσταντίνος;
Αντίθετα σπανίζει μεταξύ των Ρωμαιοκαθολικών και εξίσου –αν όχι ακόμα περισσότερο- μεταξύ των Διαμαρτυρομένων.
Γνωρίζετε, αλήθεια, κάποιον από τους Πάπες να φέρει το όνομά του; Ένας και μόνος κατά το 700. Μετά το σχίσμα -ακόμα και του Φωτίου- μην …ψάξετε! Δεν υπάρχει. Θα αποδίδανε τέτοια τιμή σε κάποιον που εστράφη κατά της παλαιάς Ρώμης μεταφέροντας σε μία «Νέα» την πρωτεύουσα της κραταιάς Αυτοκρατορίας; (Εκεί στην ανατολική άκρη της Ευρώπης, πάνω στην μικρή αποικία των Μεγαρέων που μέχρι τότε έφερε το όνομα του επώνυμου οικιστή, του Βύζαντος)
Κι όμως όλοι γνωρίζουν την προέλευσι εκ της λατινικής γλώσσας του δημοφιλέστατου ανάμεσα στους σημερινούς Έλληνες ονόματος.
Κωνσταντίνος <> < πρβλ. constans ( = σταθερός) και constantia (= η σταθερότητα) όλα από την σύνθεσι της πρόθεσης cum + του ρήματος sto. Όμως ως παράγωγο του constare θα μπορούσε το Constantinus να σηκώση περισσότερες από μία σημασίες. Πέραν του συνηθέστερου «σταθερός», συμπαγής και ακλόνητος, πρβλ. το δικό μας Ευστάθιος, από την δεύτερη σημασία του cum (= μαζί, κοντά) + sto, η έννοια του συνθέτου θα μπορούσε να προσεγγίζει τον «παραστάτη», τον βοηθό, τον πιστό σύντροφο, τον συμπολεμιςτή. Τον Σύμμαχο και τον Κρατερό (ως προς τον χαρακτήρα).

Εν τούτοις η ετυμολογία για όσους θέλουν να αποφύγουν τα δεσμά της ινδοευρωπαϊκής θεωρίας πηγαίνει το λατινικό αυτό όνομα πιο πίσω (όπως μπορεί να γίνη με το σύνολο σχεδόν του γλωσσικού θησαυρού της γλώσσας αυτής, της οποίας ΚΑΙ ΤΟ ΑΛΦΑΒΗΤΟ ΚΑΙ Η ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ είναι δάνεια. Και μάλιστα «made in Greece»).



Η σχέσι του cum με το συν και του sto με το ίστημι της ελληνικής είναι προφανής. Ακόμα και η κατάληξι –us για όσους δεν βάζουν τα προκρούστια φίλτρα της σανσκριτικής-ινδογερμανικής-ινδοευρωπαϊκής θεωρίας στην σκέψι τους είναι αυτή η ελληνική –ος, των αρσενικών ονομάτων. Εν πάσει περιπτώσει η συγγένεια είναι δεδομένη.

Το δυνατό αυτό όνομα Κωνσταντίνος αν δεν έχει αναμφίβολα εννοιολογική προέλευση από την αρχαία ελληνική, γεννήθηκε βεβαίως στο λατινόφωνο περιβάλλον, αλλά με τον χρόνο αποξενώθηκε από τους δυτικούς και σήμερα έχει αφομοιωθή πλήρως μέσα στο ελληνικό ιστορικό- γλωσσικό περιβάλλον. Κι έχει γίνει μαζί με τα άλλα γνησίως ελληνικά δημοφιλέστατα ονόματα Γιώργος, Δημήτρης, Νίκος, (μην ξεχάσουμε και το εκ της εβραϊκής Γιάννης) ίσως το πρώτο στις προτιμήσεις των ελλήνων ορθοδόξων.



(Συνεχίζεται…)