Στα βήματα των Ελλήνων της Μικράς Ασίας: Προύσα. 10 Φωτογραφίες από το Μνημείο του Καραγκιόζη. (+ το τραγούδι του Σαββόπουλου «Σαν τον Καραγκιόζη»). In Country Study Program; Bursa: 10 fotos dal monumento di Karagöz (+la canzone di Savvopulos)

Η ΠΡΟΥΣΑ

Με την πιθανότερη εκδοχή να ταυτίζεται με την Κίο, άλλη αρχαία ελληνική αποικία των Μεγαρέων, η Προύσα πήρε το όνομά της από τον καιρό των επιγόνων του Μ. Αλεξάνδρου από τον βασιλιά της Βιθυνίας Προύσιο τον Α΄ (202 π.Χ.). Η πόλι αυτή αναπτύχτηκε σημαντικά κατά την Βυζαντινή Αυτοκρατορία, καθώς ήταν το δυτικό τέρμα του τεράστιας οικονομικής σημασίας δρόμου του μεταξιού. Πέφτοντας το 1326 στα χέρια των Οθωμανών Τούρκων ανακηρύχθηκε σε (πρώτη ιστορικά) πρωτεύουσα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας…
Σήμερα με τα σχεδόν 3 εκατομμύρια κατοίκους της ((2,740,970 στατιστική απογραφή 2013),
αποτελεί την 4η σε πληθυσμό πόλι της Τουρκίας, πίσω από την Κωνσταντινούπολι, την Άγκυρα και την Σμύρνη), ενώ συνεχίζει να αναπτύσσεται (όπως άλλωστε όλη η δυτική πλευρά της Τουρκίας της Κωνσταντινούπολης συμπεριλαμβανομένης) με φρενήρης ρυθμούς.

 Ο ΓΕΝΕΘΛΙΟΣ ΤΟΠΟΣ ΤΟΥ ΚΑΡΑΓΚΙΟΖΗ
Εδώ, λοιπόν, γεννήθηκαν μεταξύ άλλων, ο Μανώλης Ανδρόνικος και ο Κάρολος Κούν, αλλά ο πιο γνωστός Προυσιώτης θα πρέπει να είναι, αναμφίβολα, ο …Καραγκιόζης! Ισχυρή τοπική παράδοσι αναφέρει τον Καραγκιόζη ως υπαρκτό πρόσωπο και μάλιστα ισχυρίζεται πως έζησε πριν την Άλωσι! Πρόκειται για μία από τις δύο εκδοχές που προωθούν οι από την απέναντι πλεύρά του Αιγαίου, κατά την οποία δημιουργός του Καραγκιόζη ως λαϊκού θεάματος ήταν ο Σεΐχ Κιουστερί (Şeyh Küşteri), που έζησε στην Προύσα και πέθανε το 1366.
Σύμφωνα με τον αντίστοιχο θρύλο, ο Χατζηαβάτης και ο Καραγκιόζης ζούσαν στην Προύσα και συμμετείχαν στην κατασκευή ενός τζαμιού για το Σουλτάνο, ο πρώτος ως επιστάτης και ο δεύτερος ως εργάτης. Οι διάλογοι των δύο ανδρών ήταν τόσο διασκεδαστικοί, ώστε όλοι οι υπόλοιποι εργάτες τους χάζευαν και καθυστερούσαν. Όταν ο Σουλτάνος πληροφορήθηκε την αιτία της καθυστέρησης των έργων διέταξε το θάνατο τους. Όμως στη συνέχεια στενοχωρήθηκε και μεταμελήθηκε για την απόφαση του αυτή. Έτσι ο Σεΐχ Κιουστερί, τάχα μου, δημιούργησε τις φιγούρες τους για να τον παρηγορήσει.

Σε κάθε περίπτωσι σήμερα (όπως καταγράψαμε και εμείς με τον φακό μας) υπάρχει ένα μνημείο για του Καραγκιόζη και τον Χατζηαβάτη, όπως και μουσειο επ΄ονόματι του Καραγκιόζη, και μάλιστα σε κεντρικό σημείο της Προύσας.

Μετά από το φωτογραφικό υλικό μας, συμπληρωματικά αναδημοσιεύουμε (αλλά ΜΕ ΚΑΘΕ ΕΠΙΦΥΛΑΞΙ καθώς δεν είμαστε ειδικοί), ένα κείμενο σχετικό με το θέμα της προέλευσης του Καραγκιόζη, από την ιστοσελίδα του «Σπαθάρειου Μουσείου».

ΟΙ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ

ΣΑΝ ΤΟΝ ΚΑΡΑΓΚΙΟΖΗ


....................................................................
Η ΓΕΝΝΗΣΗ ΤΟΥ ΚΑΡΑΓΚΙΟΖΗ 

«...Υπάρχει όμως και ακόμα ένας θρύλος για τον Καραγκιόζη που αναφέρεται στην ιστορία ενός έλληνα από την Υδρα, του Γ. Μαυρομάτη και τοποθετείται χρονολογικά περίπου τον 18ο αιώνα. Ο Μαυρομάτης, λέγεται ότι ήλθε στην Τουρκία από την Κίνα με το θέατρο σκιών του. Αποφασίζοντας να εγκατασταθεί πλέον μόνιμα στην Πόλη, προσάρμοσε τόσο τη ζωή του όσο και το θέατρό του στα ήθη των τούρκων. Ετσι, ωνόμασε τον πρωταγωνιστή του Καραγκιόζ, προέκταση στα ελληνικά Καραγκιόζης, που στα τούρκικα σημαίνει μαυρομάτης. Ο Μαυρομάτης πέθανε στην Τουρκία και πληροφορίες αναφέρουν ότι είχε βοηθό του τον Γιάννη Μπράχαλη, τον πρώτο καλλιτέχνη του είδους που έφερε τον Καραγκιόζη στην Ελλάδα.
Οι πρώτες ιστορικά βεβαιωμένες πληροφορίες για το θέατρο του Καραγκιόζη εντοπίζονται στα μέσα του 17ου αιώνα και μας τον παρουσιάζουν να εκφράζει εικόνες από την ζωή των Τούρκων. Πολλοί υποστήριξαν ότι ο Καραγκιόζης μας ήταν τούρκικο θέατρο, όμως, όποιος γνωρίζει τον πνευματικό χαρακτήρα των λαών που ζούσαν μέσα στην τουρκική αυτοκρατορία, δύσκολο να φαντασθεί τούρκο, ή εβραίο ή αρμένη για δημιουργό του Καραγκιόζη και μάλιστα εμπνευσμένο από τη ζωή δυο ελλήνων: του Χατζηαβάτη και του Μαυρομάτη. Απλώς, η εντύπωση δημιουργήθηκε γιατί, μετά την εμφάνιση του Καραγκιόζη, η τουρκική κυριαρχία απλώθηκε σ'όλες τις χώρες της Βυζαντινής αυτοκρατορίας και επόμενο ήταν το θέατρο σκιών να πάρει μορφή και έκφραση σύμφωνα με τις νέες κοινωνικές συνθήκες, δηλαδή, οθωμανική.

Ηταν, επομένως, λογικό οι ακόλουθοι τέσσερεις σχεδόν αιώνεςτης τουρκοκρατίας να έχουν σαν αποτέλεσμα να ξεχασθεί τόσο πολύ η ελληνικότητάτου, ώστε οι περισσότεροι ερευνητές να χαρακτηρίζουν τον Καραγκιόζη σαντούρκικο θέατρο σκιών. Παρουσίαζε την τούρκικη ζωή ο Καραγκιόζης επειδή μέσαστην τουρκοκρατία διαμορφώθηκε και προς τους Τούρκους κυρίως απευθυνόταν. Ητανανάγκη, επομένως, να καλυφθεί με τούρκικο όνομα ο κεντρικός του ήρωας, γιατίδιαφορετικά ήταν αδύνατον να ελέγχει τα φαινόμενα και τους τύπους της τούρκικηςκοινωνικής ζωής.»