«Ρομά και … “Γύφτοι”», ένα χρονογράφημα από τον Αιθεροβάμονα. “Rom e …Zingari”; Testo di cronaca da Eterovamon, collabolatore di Neos Palamidis

ΡΟΜΑ  ΚΑΙ  … «ΓΥΦΤΟΙ»

( Επίκαιρο σχόλιο )

1                                        

    Ένα από τα άπειρα δείγματα φυλετικού ρατσισμού, εγωπάθειας, φιλαυτίας, αρρωστημένης ξιπασιάς, μεγαλομανίας -και δεν ξέρω τι άλλο- είναι η στάση μας απέναντι στη ράτσα που επίσημα είναι γνωστή με την επωνυμία ΡΟΜΑ. Τους αντιμετωπίζουμε με το χειρότερο τρόπο εμείς οι πολιτισμένοι, οι καλλιεργημένοι, οι Χριστιανοί(;).

   Τους μισούμε , γιατί είναι διαφορετικοί, γιατί είναι παραβατικοί, γιατί είναι μελαψοί, γιατί είναι βρώμικοι, αγράμματοι, αντισυμβατικοί, αντικυριλέδες, αντικομφορμιστές, ιδιόρρυθμοι, γιατί κλέβουν, γιατί ζητιανεύουν κ.λ.π. Χρησιμοποιούμε τη λέξη ΓΥΦΤΟΣ με ύφος περιφρονητικό, υπεροπτικό εμείς οι πολιτισμένοι, οι καθωσπρέπει, οι νομοταγείς, οι «καθαροί», οι περιποιημένοι, οι «μορφωμένοι». Η κανονική ονομασία τους είναι ΡΟΜΑ η ΡΟΜ(=άνδρας, σύζυγος). Η ονομασία ΓΥΦΤΟΣ αποτελεί παραφθορά της λέξης Αιγύπτιος, λόγω του μελαψού χρώματός τους. Δυστυχώς, εμείς οι ΜΠΑΛΑΜΟΙ(= οι μη τσιγγάνοι, οι λευκοί) λέμε τη λέξη «γύφτος» για να βρίσουμε, να υποβαθμίσουμε, να χλευάσουμε. Γινόμαστε ρατσιστές θεωρώντας πως εμείς είμαστε ανώτερη φυλή. Αυτό κάτι μου θυμίζει. Τους αποκλείουμε από την κοινωνική μας ζωή, τους εμποδίζουμε να μάθουν γράμματα, δεν τους θέλουμε σε καλές δουλειές, δεν τους βάζουμε στο σπίτι μας, τους περιθωριοποιούμε, τους απομονώνουμε, τους φτύνουμε, τους πετάμε στον κοινωνικό «Καιάδα», στα κοινωνικά απόβλητα. Όταν , όμως, θέλουμε κάποια «εξυπηρέτηση»- βλέπε παράνομη υιοθεσία κ.α., τότε μας είναι χρήσιμοι.

  Όπως και να το κάνουμε, μονός καβγάς δεν γίνεται. Ποτέ δεν φταίει μόνο η μία πλευρά. Η αλήθεια πάντα βρίσκεται στη μέση. Σκεφθήκαμε ποτέ ότι η χαρακτηριστική συμπεριφορά τους, ο ξεχωριστός τρόπος ζωής τους είναι η ΑΝΤΙΔΡΑΣΗ τους απέναντι στη δική μας ΑΡΝΗΣΗ; Μήπως γίνονται όλο και πιο παραβατικοί, επειδή αντιμετωπίζουν τη δική μας προκατάληψη: Ο ΚΑΛΟΣ ΜΠΑΛΑΜΟΣ ΚΑΙ Ο ΚΑΚΟΣ ΓΥΦΤΟΣ. Στα μικρά παιδιά που ατακτούν ή δεν τρώνε το φαγητό τους τι λέμε; «- Κάτσε φρόνιμα, γιατί θα σε δώσω στο γύφτο».

2

Από τη νηπιακή ηλικία μας μαθαίνουμε να θεωρούμε κακό το τσιγγάνο, γιατί δεν είναι σαν κι εμάς. Σκεφθήκαμε ποτέ ότι οι Ρομά μας βλέπουν σαν ασπρουλιάρηδες; Εμείς είμαστε οι ωραίοι κι αυτοί οι άσχημοι. Εμείς είμαστε οι έξυπνοι κι αυτοί είναι καθυστερημένοι. Εμείς έχουμε δικαιώματα κι αυτοί όχι. Φτάνει πια! Όχι άλλο κάρβουνο!

  Δεν βλέπουμε πως ζουν μέσα στις λάσπες, φτωχοί , αμόρφωτοι, παραγκωνισμένοι, περιφρονημένοι, στα απόνερα του κόσμου ξεπλυμένοι δαγκώνουν με οργή την αλυσίδα που είναι δεμένοι…

Αναγκάζονται να χρησιμοποιούν πονηριά απέναντι στο σάπιο κράτος:

Διακινούν ναρκωτικά

Κάνουν αγοραπωλησίες παιδιών

Κάνουν κλοπές

Παίρνουν επιδόματα με τεχνάσματα

Γενικά μας πετούν πέτρες.

  
Και η άλλη όψη του νομίσματος: - Είναι καταπληκτικοί έμποροι από μικρή ηλικία. Τα παιδιά τους από μικρά ζουν στο δρόμο, είναι μέσα στη πιάτσα, πουλάνε στις λαϊκές αγορές οτιδήποτε για λίγα ευρώ. Ανάλογα με την εποχή και το εμπόρευμα: Το φθινόπωρο και την Άνοιξη πουλάνε λουλούδια, γλάστρες και χώμα. Το χειμώνα πουλάνε χαλιά. Τα Χριστούγεννα πουλάνε διάφορα μικροπράγματα που ταιριάζουν στη συγκεκριμένη γιορτή. Το Πάσχα πουλάνε κάρβουνα για τον οβελία και λαμπάδες για την Ανάσταση. Όλο το καλοκαίρι πουλάνε τραπέζια και καρέκλες για τις βεράντες μας, καρπούζια, πατάτες και άλλα. Όλο το χρόνο, χειμώνα  - καλοκαίρι γυρίζουν και μαζεύουν παλιά πράγματα για να βγάλουν μεροκάματο.

Δεν είναι ανάγκη να κάνουμε ανάλυση των μέτρων από την πλευρά της Πολιτείας: Σπίτια, δουλειές, μόρφωση για τα παιδιά τους κ. α. Βέβαια, υπάρχουν και κακοποιά στοιχεία ανάμεσά τους, που χρειάζονται ανάλογη αντιμετώπιση. Μήπως, ανάμεσά μας δεν υπάρχουν επίσης κακοποιά στοιχεία; Έχουμε κι εμείς κάτι δικά μας «μπουμπούκια» για βραβείο Όσκαρ!

3

      Όμως, πώς είναι δυνατό και λογικό να περιμένουμε από το αξιότιμο κράτος να εκπολιτίσει και να νοικοκυρέψει τους Ρομά, όταν κάθε μέρα  το ίδιο κράτος μεταβάλλει μεθοδικά με αύξουσα γεωμετρική πρόοδο όλο και περισσότερους από εμάς σε «γύφτους» λευκού χρώματος; 
Μας μειώνει συνεχώς τους μισθούς κα τις συντάξεις, μας βάζει σε διαθεσιμότητα και μας απολύει (Μας παίρνει τη δουλειά μας), μας εξαθλιώνει, μας απαξιώνει ως πολίτες και ως ανθρώπους. Και το αποκορύφωμα: Με νέα ρύθμιση ,για χρέη προς το Δημόσιο, η Εφορία θα μας παίρνει το σπίτι μας. Επομένως γρήγορα θα γίνουμε σαν του Ρομά: Πλάνητες και ανέστιοι, άστεγοι και συσσιτιζόμενοι (σιτιζόμενοι στα συσσίτια). Και πολλοί πέφτουν στο τελευταίο σκαλοπάτι του εξευτελισμού: ΨΑΧΝΟΥΝ ΓΙΑ ΦΑΓΗΤΟ ΣΤΑ ΣΚΟΥΠΙΔΙΑ. Ήδη, πολλοί από εμάς έχουν ξεπέσει στις παραπάνω κατηγορίες. Επομένως, όποιος χάσει το σπίτι του από κατάσχεση τράπεζας ή της εφορίας, ας πάρει το ιγκλού ή την οικογενειακή σκηνή κάμπινγκ – κατάλοιπο των καλών ημερών- και θα γίνει σωστός γύφτος , γιατί Ρομά δεν μπορεί να γίνει για καθαρά φυλετικούς λόγους. Και, όπως λέει κι ένα τραγούδι : « Με τα χέρια του και την καρδιά του θα φτιάχνει τσαντήρια στα όνειρά του».  Και παράλληλα υπάρχουν πολλά ακίνητα στην κατοχή του κράτους, που μένουν αναξιοποίητα από την αδιαφορία- ανικανότητα και τον απέραντο ωχαδελφισμό των αρμόδιων, αλλά ανεύθυνων ατόμων.

   
Καθημερινά, βλέπουμε να σέρνονται στους δρόμους ανθρώπινα ναυάγια, που όπως λέει κι ο Καρυωτάκης είναι ΝΕΚΡΟΙ ΠΟΥ ΜΟΝΟ Η ΚΑΘΙΕΡΩΣΗ ΤΟΥΣ ΛΕΙΠΕΙ. Τους βλέπουμε να απλώνουν το χέρι δείχνοντας την εικόνα της απόλυτης εξαθλίωσης, της απώλειας κάθε ίχνους αξιοπρέπειας. Άνθρωποι μονάχοι σαν το ξεκομμένο στάχυ. Πόσα μικρά παιδιά εξαναγκάζονται να ζητιανεύουν ή να κάθονται ώρες μέσα στο δρόμο παίζοντας μουσική αντί να βρίσκονται σε ένα σχολείο ή σε ένα ζεστό σπιτικό με ένα πιάτο φαγητό. Η κοινωνική ισοπέδωση προχωρεί με ταχύτατους ρυθμούς: ΑΠΟ ΤΗ ΜΙΑ ΟΙ ΡΟΜΑ ΚΑΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΛΛΗ ΟΙ ΛΕΥΚΟΙ ΓΥΦΤΟΙ ΝΕΑΣ ΚΟΠΗΣ…

                                                               ΑΙΘΕΡΟΒΑΜΩΝ  (ΑΕΡΟΒΑΤΗΣ)

Κώστας Χατζής - ΤΟ ΓΥΦΤΑΚΙ (English Subtitles) 1980

ΤΟ ΓΥΦΤΑΚΙ.

Νεογέννητο βλαστάρι λερωμένο,

στα απόνερα του κόσμου ξεπλυμένο,

δεν έμαθε βιβλίο να διαβάζει,

γυφτάκι, ο λαός μας το φωνάζει.

Δεν έμαθε βιβλίο να διαβάζει,

γυφτάκι, ο λαός μας το φωνάζει.

Γυφτάκι, ο λαός μας το φωνάζει,

δεν έμαθε βιβλίο να διαβάζει.

«Γυφτάκι, χόρεψέ μας τσιφτετέλι,

να φας ένα κομμάτι απ' το καρβέλι.

Κι' αυτό, σαν πιθηκάκι μαθημένο,

δαγκώνει τον χαλκά που είναι δεμένο.

«Γυφτάκι, χόρεψέ μας τσιφτετέλι,

να φας ένα κομμάτι απ' το καρβέλι!

Να φας ένα κομμάτι απ' το καρβέλι,

γυφτάκι, χόρεψέ μας τσιφτετέλι».

Το βράδυ, στη μεγάλη την πλατεία,

το πιάσανε να κάνει επαιτεία,

σε κάτι λεπτεπίλεπτους τουρίστες

πού 'μοιαζαν περισσότερο μ' αρτίστες.

Σε κάτι λεπτεπίλεπτους τουρίστες

πού 'μοιαζαν περισσότερο μ' αρτίστες,

πού 'μοιαζαν περισσότερο μ' αρτίστες σε κάτι λεπτεπίλεπτους τουρίστες.

«Γυφτάκι, σε κοιτάζουν οι ανθρώποι,

ρεζίλι θα γενούμε στην Ευρώπη!

Γυφτάκι, δύο πήχες όλο κι' όλο

ποιος σού 'μαθε της ζητιανιάς το ρόλο!

Γυφτάκι, σε κοιτάζουν οι ανθρώποι,

ρεζίλι θα γενούμε στην Ευρώπη!

Ρεζίλι θα γενούμε στην Ευρώπη,

γυφτάκι, σε κοιτάζουν οι ανθρώποι!».

«Αφέντη, αν μου δώσεις δυο δραχμούλες,

θα κάνω δεκαπέντε κωλοτούμπες!

Αφέντη, αν μου δώσεις και τσιγάρο,

θα κάτσω σαν μαϊμού να το φουμάρω!

Αφέντη, δώσε δύο δραχμούλες

και θα κάνω δεκαπέντε κωλοτούμπες!

Αφέντη, αν μου δώσεις και τσιγάρο,

θα κάτσω σαν μαϊμού να το φουμάρω!».

«Αφέντη που με βάζεις και χορεύω,

εσύ με έμαθες να ζητιανεύω!

Εσύ με έμαθες να ζητιανεύω!

Αφέντη που με βάζεις και χορεύω!».

Τραγούδι του Κώστα Χατζή

 

Το βίντεο της παρουσίασης της «Αγιά Σοφιάς», του νέου γηπέδου της Α.Ε.Κ. Video presentazione del nuovo Stadio -Centro Atletico con Museo!- dell’ AEK (= società polisportiva greca con l’ acronimo Unione Sportiva di Costantinopoli)

Μετά από χρόνια πίκρας μοιάζει ουτοπικό όραμα, αλλά είναι εμπνευσμένο και ρεαλιστικό σχέδιο προς υλοποίησι.
 Ένα Αθλητικό Κέντρο. Όχι μόνο γήπεδο. Αντάξιο του συλλόγου με την τρανότερη εθνική αναφορά στη ιστορία του νεώτερου ελληνικού Αθλητισμού και Πολιτισμού. Της Αθλητικής Ένωσης Κωνσταντινουπόλεως!
Όπως ποθούσαμε: στην Νέα Φιλαδέλφεια! Και με νέο Όνομα-Σύμβολο: «Αγία Σοφία»!!
Ευξόμεθα!

 Video Presentation Of Αγιά Σοφιά ~ A.E.K. Athens F.C. Stadium.

Κάνε λιγάκι υπομονή (στίχοι τραγουδιού)

Μήν απελπίζεσαι και δε θ’ αργήσει
κοντά σου θά `ρθει μια χαραυγή
καινούργια αγάπη να σου ζητήσει
κάνε λιγάκι υπομονή

Διώξε τα σύννεφα απ’ την καρδιά σου
και μές στο κλάμα μήν ξαγρυπνάς
τί κι αν δε βρίσκεται στην αγκαλιά σου
θά `ρθει μια μέρα μήν το ξεχνάς

Γλυκοχαράματα θα σε ξυπνήσει
και ο έρωτας σας θ’ αναστηθεί
καινούργια αγάπη θα ξαναρχίσει
κάνε λιγάκι υπομονή

Στίχοι και μουσική σύνθεσι του Βασίλη Τσιτσάνη (1948)
 

«Είθισται Να Δολοφονούν Τους Ποιητάς»: μικρό σημείωμα-αφιέρωμα από τον Αιθεροβάμονα περί ποιήσεως και ποιητών. Una breve nota/dedica da Eterovamon; su poesia e poeti.

…ΕΙΘΙΣΤΑΙ ΝΑ ΔΟΛΟΦΟΝΟΥΝ ΤΟΥΣ ΠΟΙΗΤΑΣ 

 «- Μα επί τέλους! Πια ο καθένας γνωρίζει πως από καιρό τώρα - και προ παντός στα χρόνια τα δικά μας, τα σακάτικα - είθισται να δολοφονούν τους ποιητές…». 

ΦΡΕΝΤΕΡΙΚΟ ΓΚΑΡΘΙΑ ΛΟΡΚΑ

[ Ένα μικρό αφιέρωμα στην Ποίηση ] 

Τα τελευταία χρόνια παρακολουθώ την δημοσίευση σε τοπική εφημερίδα ποιημάτων κάποιων συμπολιτών μας. Αισθάνομαι ευχαριστημένος διαπιστώνοντας πως στη σκληρή εποχή μας δεν χάθηκε η ανθρωπιά και η ευαισθησία. Αυτοί που αγαπούν την ποίηση κάνουν τη δική τους κατάθεση ψυχής. Ο καθένας τους λειτουργεί με γνώμονα την ευαισθησία του, την φαντασία του, με τον δικό του προσωπικό τρόπο έκφρασης, Βλέπουμε πως ο κάθε αγνός ερασιτέχνης και μερακλής ποιητής αντικρίζει την πραγματικότητα και πως την αποτυπώνει στο χαρτί με τα μάτια της ψυχής του. Αεροβάτες κι αυτοί αγωνίζονται, ονειρεύονται και προσπαθούν να ανυψώνονται ελπίζοντας πως θα ανυψώσουν και όσους συνανθρώπους τους μπορούν πιο πάνω από την ισοπέδωση, τη μετριότητα, την επίσημα οργανωμένη και διαχρονική ΗΜΙΜΑΘΕΙΑ (βλέπε δημόσια παιδεία).

 Όμως, οφείλουμε να κάνουμε και ένα αναγκαίο διαχωρισμό ανάμεσα στους ΠΟΙΗΤΕΣ και στους ΣΤΙΧΟΠΛΟΚΟΥΣ. Το να παίρνει ο καθένας ένα μολύβι κι ένα χαρτί προσπαθώντας να κάνει απλά ομοιοκαταληξίες σε ένα άθλιο ή ανούσιο περιεχόμενο και από πάνω να έχει την ματαιοδοξία 2 να αυτοπροβάλλεται ως ποιητής, αυτό απέχει εκατομμύρια έτη φωτός από την δημιουργία που λέγεται ΠΟΙΗΣΗ.
Αυτό το φαινόμενο δεν είναι μόνο σημερινό. Ο μεγάλος Αριστοφάνης στην κωμωδία του «Βάτραχοι» παρουσιάζει το Διόνυσο να λέει: « - Ο πατέρας Δίας με έστειλε στον Άδη για να βρω ένα από τους μεγάλους ποιητές και να τον επαναφέρω στον επάνω κόσμο ,ώστε να παρακινήσει τους Αθηναίους να ασχοληθούν και πάλι με την δόλια πατρίδα. Γιατί, αυτοί που έμειναν ζωντανοί είτε είναι άχρηστοι είτε διεφθαρμένοι και γράφουν παπαρδέλες. Κι από πάνω αμολάνε και μια κατρούλα στη μούσα της ποίησης.».
Όπως μας λέει ο Γιώργης Παυλόπουλος ίσως τα ποιήματα ,που γράφτηκαν από τότε που υπάρχει ο κόσμος, είναι μια ατέλειωτη αρμαθιά ΑΝΤΙΚΛΕΙΔΙΑ με τα οποία μάταια προσπαθούμε ν’ ανοίξουμε την πόρτα της Ποίησης. Εμείς σήμερα, δεν χρειάζεται να αναστήσουμε κανένα πεθαμένο ποιητή. Μπορούμε, με λογισμό και με όνειρο, με φαντασία, ευαισθησία και με ψυχή να γίνουμε ή τουλάχιστον να προσπαθούμε να σκεφτόμαστε, να αισθανόμαστε και να λειτουργούμε σαν αληθινοί ποιητές. Αρκεί να δημιουργήσουμε μέσα μας την ψυχολογία ενός ποιητή, ενός λογοτέχνη, ενός πνευματικού ανθρώπου.
Ας βρούμε τη δύναμη να μη φοβόμαστε τα συστήματα, να μην ανεχόμαστε τυφλά ούτε με ηττοπάθεια καμία κακή επιβολή. Γιατί απλά, πρώτα σε αγνοούν, μετά σε κοροϊδεύουν, μετά σε πολεμούν και μετά …ΤΟΥΣ ΝΙΚΑΣ!

 Η ζωή πρέπει να έχει τρία συστατικά: ΤΟ ΜΕΓΑΛΟ, δηλαδή να βρίσκεσαι μέσα στην πάλη για μια καλύτερη ζωή, ΤΟ ΩΡΑΙΟ, δηλαδή κάθε τι που στολίζει τη ζωή{ π,χ. ΜΟΥΣΙΚΗ, ΠΟΙΗΣΗ} και το συγκλονιστικό που είναι Η ΑΓΑΠΗ! Γι’ αυτά αξίζει να αγωνιζόμαστε.

 Βέβαια, για το ρόλο της ποίησης σε κάθε εποχή έχουν διατυπωθεί διάφορες απόψεις:
 *Εγγονόπουλος: « - Τούτη η εποχή, του εμφύλιου σπαραγμού, δεν είναι εποχή για ποίηση…». Ο ποιητής εκφράζει μια στάση ΑΠΟΧΗΣ από την ποίηση και από τα δρώμενα της εποχής του.
*Μίλτος Σαχτούρης: «Δεν έχω γράψει ποιήματα, μόνο σταυρούς σε μνήματα καρφώνω». Βλέπουμε την απαισιοδοξία και μία επίσης τάση ΑΠΟΧΗΣ.
Όμως, ο ποιητής, όσο αρνητική κι αν είναι η εικόνα του καιρού του, οφείλει να στέλνει μηνύματα και να τους παρακινεί όλους να αντιδρούν, να αγωνίζονται και να ονειρεύονται.

Η ΑΠΑΝΤΗΣΗ:
 *Γ. Ρίτσος: «Ανυπόταχτη Πολιτεία»: «-…Ναι, θα τον ρίξουμε μια μέρα ανάσκελα τον πόνο… Ποιος φταίει που λείπει το τραγούδι μας; … Ο φόβος μας να γίνει γροθιά υψωμένη, παντιέρες ν’ ανεμίζουν απαιτώντας ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ…».
 *Κ. Βάρναλης: «-…Στα ιδανικά των κόσμων που γκρεμίζονται, φέρνω τα ιδανικά των κόσμων που γεννιούνται…».
 *Τ. Λειβαδίτης: «Μας φοβούνται και μας σκοτώνουν. Φοβούνται τον ουρανό που κοιτάζουμε, φοβούνται το πεζούλι που πατάμε και τα λόγια που λέμε. Μας φοβούνται και όταν μας σκοτώνουν. Νεκρούς μας φοβούνται πιο πολύ…».

Συνοψίζοντας πρέπει να τονίσουμε πως η Ποίηση είναι μια ατέρμονη πορεία του ανθρώπου να φτάσει τον ήλιο, να εξαγνίσει και να εξαγνιστεί, να αφυπνίσει και να αφυπνιστεί. Η αποχή δεν είναι η πρέπουσα λύση. Ο ποιητής είναι ανάγκη να ασκεί ΕΠΟΨΗ(=ΕΠΟΠΤΕΙΑ) για να σχηματίζει ΑΠΟΨΗ, ώστε να δίνει μηνύματα, ιδέες, προτάσεις. Έτσι, ως πνευματικός άνθρωπος θα καθοδηγεί την κοινή γνώμη, θα σηκώνει τον γονατισμένο και φοβισμένο ανθρωπάκο λέγοντάς του: «- Σήκω και κοίτα στα μάτια τον αντίπαλό σου. Δεν είναι γίγαντας, αλλά ίσα με το δικό σου μπόϊ. Πολέμησέ τον.». Ο ποιητής στην εποχή του οφείλει να είναι μπροστάρης και να αποτυπώνει τα σημάδια του καιρού του. Γιατί, όπως και να το κάνουμε, οι ποιητές παρέρχονται, αλλά Η ΠΟΙΗΣΗ ΜΕΝΕΙ…

ΑΙΘΕΡΟΒΑΜΩΝ



ΕΓΩ ΔΕΝ ΕΙΜΑΙ ΠΟΙΗΤΗΣ (ΠΑΠΑΖΟΓΛΟΥ).
Εγώ δεν είμαι ποιητής είμαι στιχάκι
είμαι στιχάκι της στιγμής
πάνω σε τοίχο φυλακής
και σε παγκάκι

Με τραγουδάνε οι τρελοί και οι αλήτες
καταραμένη είμαι φυλή
με μιαν εξόριστη ψυχή
σ' άλλους πλανήτες

Εγώ δεν είμαι ποιητής
είμ' ο λυγμός του
είμαι ένας δείπνος μυστικός
δίπλα ο Ιούδας κλαίει σκυφτός
κι είμ' αδερφός του

Στίχοι: Λάζαρος Ανδρέου
Μουσική (και ερμηνεία!): Νίκος Παπάζογλου

Πρότυπο Έλληνα ηγέτη ο αυτοκράτορας (και άγιος !?) Ιωάννης Δούκας Βατάτζης. Άρθρο του Κ. Χολέβα. Giovanni III Ducas Vatatze: Modello da leader Greco ! (Ristampa)

O Ιωάννης Βατάτζης ως πρότυπο κυβερνήτη 

Κωνσταντίνος Χολέβας 
Πολιτικός Επιστήμων

Στις 4 Νοεμβρίου η Εκκλησία μας εόρτασε τη μνήμη του Αγίου Ιωάννη Βατάτζη, αυτοκράτορος της Νικαίας από το 1222 μέχρι το 1254. Ιδιαίτερες εκδηλώσεις, τα «Βατάτζεια», πραγματοποιήθηκαν στη γενέτειρά του το Διδυμότειχο, όπου λειτουργεί και ενοριακός Ναός προς τιμήν του Αγίου. Μέχρι το 1922 και τη Μικρασιατική καταστροφή οι Έλληνες της Μαγνησίας, στα παράλια της Ιωνίας, τιμούσαν τον Άγιο Αυτοκράτορα, ο οποίος είχε ταφεί εκεί κοντά, στη Μονή των Σωσάνδρων.
Όμως εκτός από την Εκκλησία μας καλό θα ήταν να τιμούν τον σπουδαίο αυτό Ορθόδοξο Έλληνα και η Πολιτεία και ο Στρατός και οι θεράποντες των φιλολογικών και πολιτικών επιστημών. Θα εξηγήσω τους λόγους:.

Ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζης διαδέχθηκε στον θρόνο τον πεθερό του Θεόδωρο Α΄ Λάσκαρι. Ήταν η περίοδος κατά την οποία οι Δυτικοί Σταυροφόροι είχαν καταλάβει την Κωνσταντινούπολη και είχαν διαμοιράσει μεταξύ τους τα ιμάτια της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, της Ρωμανίας. Ο νόμιμος διάδοχος του Αυτοκράτορα και ο κανονικός Πατριάρχης μεταφέρθηκαν στη Νίκαια της Μικράς Ασίας. Η Νίκαια, μαζί με την Τραπεζούντα και την Ήπειρο αποτέλεσαν τα ελληνικά κράτη, τα οποία διατήρησαν το ελληνορθόδοξο φρόνημα. Μάλιστα η Αυτοκρατορία της Νικαίας είχε το προνόμιο να απελευθερώσει την Κωνσταντινούπολη το 1261 με τον Μιχαήλ Παλαιολόγο.
Ο Ιωάννης Βατάτζης διακρίθηκε ως ευσεβής και δίκαιος κυβερνήτης, ως στρατιωτικός που πολέμησε Τούρκους και Σταυροφόρους, ως λόγιος, ως διπλωμάτης και ως γνήσιος Έλληνας με εθνική αξιοπρέπεια. Αποκλήθηκε Ελεήμων, διότι φρόντιζε με έργα και με νόμους να ελαφρύνει τα βάρη των φτωχών και να υπηρετεί πάντα τα δίκια του απλού λαού. Μερίμνησε για τη συγκέντρωση πολλών διδασκάλων του Γένους στη Νίκαια με επικεφαλής τον Νικηφόρο Βλεμμύδη. Τούς ζήτησε να περισυλλέξουν και να κωδικοποιήσουν όλα τα κείμενα της αρχαίας ελληνικής γραμματείας, τα οποία είχαν διασωθεί και έτσι βοήθησε στην προβολή της συνέχειας του Ελληνισμού. Απαγόρευσε τις εισαγωγές αγαθών από το εξωτερικό, πράγμα το οποίο σήμερα δεν είναι εφικτό λόγω της διεθνοποιήσεως του εμπορίου και της οικονομίας, τότε όμως ήταν μια συνετή πράξη προστασίας της ελληνικής παραγωγής. Ενοχλείτο από τις πλούσιες ενδυμασίες και επέπληττε όσους τις φορούσαν. Μεταξύ αυτών που δέχθηκαν τις επιπλήξεις του ήταν και ο γιός του Θεόδωρος Β΄ Λάσκαρις.
Όταν ο Πάπας Γρηγόριος Θ΄ τού έστειλε μία θρασεία επιστολή και τού ζητούσε να ξεχάσει το όνειρο της απελευθερώσεως της Κωνσταντινουπόλεως, ο Βατάτζης απάντησε με απαράμιλλη αξιοπρέπεια συνδυασμένη με ελαφρά ειρωνεία. Ο ηγέτης του τότε ηττημένου από τους Δυτικούς Ελληνισμού έγραψε στον πλανητάρχη της εποχής εκείνης ως ίσος προς ίσον. Ο Έλληνας Αυτοκράτορας τόνισε στον Πάπα ότι οι Βυζαντινοί μπορεί να αποκαλούνται Ρωμαίοι, αλλά είναι απόγονοι του αρχαίου γένους των Ελλήνων, από το οποίο άνθισε και μεταδόθηκε η σοφία σε όλον τον κόσμο. Του υπογράμμισε ότι και άλλοι αυτοκράτορες πριν από αυτόν είχαν ελληνική καταγωγή και ότι στο γένος των Ελλήνων δώρισε ο Μέγας Κωνσταντίνος την Βασιλεύουσα Κωνσταντινούπολη. Και κατέληγε με φράσεις που επαναλάμβαναν τον πιάνα των Σαλαμινομάχων και τις αιώνιες παρακαταθήκες των αγωνιζομένων Ελλήνων. Δεν θα παύσουμε ποτέ να πολεμούμε υπέρ των ιερών και των οσίων, δεν θα σταματήσουμε να αγωνιζόμαστε εναντίον εκείνων που κατέχουν την Κωνσταντινούπολη, εννοώντας τον παράνομο αυτοκράτορα που έστεψαν οι Φράγκοι Σταυροφόροι.

Στις δύσκολες στιγμές που ζούμε, είναι χρήσιμο να γνωρίζουμε και να διδάσκουμε στους νέους μας τέτοια πρότυπα ηγετών, οι οποίοι σεβάσθηκαν τον Θεό και την πατρίδα, εφάρμοσαν την κοινωνική δικαιοσύνη, ελευθέρωσαν ελληνικά εδάφη, κατείχαν καλά την ελληνική παιδεία και στάθηκαν με αγέρωχο ύφος απέναντι σε αυθάδεις ξένους.
Τιμώντας τον Ιωάννη Βατάτζη διακηρύσσουμε τη διαχρονική συνέχεια του Ελληνισμού.