Πέμπτη 13 Ιουνίου 2019

Από το συντακτικό στις «Υποθήκες στον Κύρνο» . Μια έμμετρη «μετάφρασι» του Σελλενίδη (έτσι απροσδόκητα). Traducendo in neogreco un noto componimento di Teognide (da Alexandros Sellenides)

Στο θέμα των Αρχαίων Ελληνικών στις εφετινές Πανελλήνιες έπεσε σε σχετική άσκησι του συντακτικού το «τέταρτο είδος» από τους Υποθετικούς Λόγους, το λεγόμενο και «Προσδοκώμενο». Αναπολώντας την αντίστοιχη εμπειρία των εφηβικών μου χρόνων, θυμήθηκα ότι στο μνημοτεχνικό κολπάκι μου τότε για την αποτελεσματική εκμάθησι του κεφαλαίου, είχα απομνημονεύσει στο σχετικό με το προσδοκώμενο είδος, το εξής παράδειγμα: «ἢν δὲ κακοῖσιν συμμίσγῃς, ἀπολεῖς καὶ τὸν ἐόντα νόον.» Το είχα πετύχει βεβαίως στο Συντακτικό του Αχ. Τζάρτζανου: […ὅταν μὲν τὸ ὑποτιθέμενον εἶναι κάτι τὸ προσδοκώμενον, ἐκφέρεται δι’ ὁριστικῆς μέλλοντος ἢ διά τινος ἐκφράσεως, ἡ ὁποία ἀναφέρεται εἰς τὸ μέλλον, συνήθως δὲ διὰ προστακτικῆς…, σ. 124] (Άχ! ) και το χρησιμοποιούσα με την σειρά μου στην διδακτική μου μεθοδολογία στην τάξι. 
Τριάντα τόσα χρόνια, τρομάρα μου, και δεν πολυνοιαζόμουνα για την πατρότητα του αποσπάσματος και την ακριβή φιλολογική του ταυτότητα. Και νά που ξαφνικά με «βρήκε» αυτό! Απο κάποιο μυστηριώδες πέρασμα (σκουληκότρυπα;) του παρελθόντος στο παρόν και με ανεξήγητο φυσικά μηχανισμό, η περιέργεια/προσοχή μου έπεσε σε ένα απόσπασμα του Θεόγνιδος! 
Αυτός, λοιπόν, ο ελεγειακός ποιητής του 6ου αιώνα από τα Μέγαρα, ήταν ο συγγραφέας !! 

Ώ της ασχετοσύνης (της εμής)! 
Για …τιμωρία μου, παρήγγειλα στον Σελλενίδη μια έμμετρη «μετάφρασι»! Έτσι, επιτακτικά και …απροσδόκητα!
......................................



Σοὶ δ᾽ ἐγὼ εὖ φρονέων ὑποθήσομαι, οἷάπερ αὐτὸς
Κύρν᾽, ἀπὸ τῶν ἀγαθῶν παῖς ἔτ᾽ ἐὼν ἔμαθον.
πέπνυσο, μηδ᾽ αἰσχροῖσιν ἐπ᾽ ἔργμασι μηδ᾽ ἀδίκοισιν
30 τιμὰς μηδ᾽ ἀρετὰς ἕλκεο μηδ᾽ ἄφενος.
ταῦτα μὲν οὕτως ἴσθι· κακοῖσι δὲ μὴ προσομίλει
ἀνδράσιν, ἀλλ᾽ αἰεὶ τῶν ἀγαθῶν ἔχεο·
καὶ μετὰ τοῖσιν πῖνε καὶ ἔσθιε, καὶ μετὰ τοῖσιν
ἵζε, καὶ ἅνδανε τοῖς, ὧν μεγάλη δύναμις.
35 ἐσθλῶν μὲν γὰρ ἄπ᾽ ἐσθλὰ μαθήσεαι· ἢν δὲ κακοῖσιν
συμμίσγῃς, ἀπολεῖς καὶ τὸν ἐόντα νόον.
ταῦτα μαθὼν ἀγαθοῖσιν ὁμίλει, καί ποτε φήσεις
εὖ συμβουλεύειν τοῖσι φίλοισιν ἐμέ.

ΘΕΟΓΝΙΣ, «Ἐλεγεῖαι» 27-38


«ΥΠΟΘΗΚΕΣ ΣΤΟΝ ΚΥΡΝΟ»

Σε σένα που σε νοιάζομαι, Κύρνε, μου επιτρέπεις
σοφά που μού μαθαν σοφοί, δυό λόγια να σ’ αφήσω;
Στοχάσου: απ’ τ’ άδικο και το αισχρό, μακριά τους!
Τέτοιες διακρίσεις και  τιμές μήν σε τραβούν ή πλούτη.
Έτσι αυτά να τα μετράς κι απ’ τους κακούς αλάργα!
Τους άριστους ν’ ακολουθείς, πάντα μ’ αυτούς παρέα·
μ’ αυτούς να κάθεσαι να τρώς, με τέτοιους και να πίνεις,
και μ’ όσους έχουν δύναμι, μ’ αυτούς να τά ‘χεις πρίμα.
Από τρανούς και άξιους μόνο καλά θα μάθεις,
μα αν μπερδευτείς με τους κακούς, θα χάσεις και τον νού σου!
Τώρα που τ’  άκουσες αυτά, πάρ’ τους καλούς ξωπίσω·
Και κάποτε θα πείς κι εσύ: «Παιδί μου, επίτρεψέ μου…»

(Έμμετρη απόδοσι:  ΑΛΕΞ.  ΣΕΛΛΕΝΙΔΗΣ)

2 σχόλια:

Ανώνυμος είπε...

Εύγε, εύγε, εύγε!!!.
Νομίζω ότι αυτή η λαμπρή μετάφρασις του Σελλενίδη
πρέπει να ολοκληρωθή με μιαν ιστορικήν αναφοράν στον
Θέογνιν.
Δημήτριος Π.

ΝΕΟΣ ΠΑΛΑΜΗΔΗΣ < ΑΒΑΞ ΚΑΙ ΠΕΣΣΟΙ είπε...

Η απάντησι του Σελλενίδη:
-- Ορθώς αιτηθείς! / Δός μοι τον χρόνον, φίλε! / Το υπισχνούμαι!