Άλλοτε …σαν σήμερα: (2 Σεπ 1458) Ο Μωάμεθ Β’ στο Νεγκροπόντε (ιστορικό σημείωμα Γ.Μ.) “Un tempo …come oggi” (2 Set 1458): Il Maometto II a Negroponte

Σε σημερινό φύλλο του τοπικού Τύπου (ΠΑΝΕΥΒΟΙΚΟ ΒΗΜΑ, φ. 3523, Πέμπτη 02.09.2010) ο Γιώργος Μορφόπουλος (αειθαλής συνεργάτης-αρθρογράφος της προαναφερθείσας εβδομαδιαίας εφημερίδας της Χαλκίδας) στην μόνιμη στήλη του με τον τίτλο «Άλλοτε σαν σήμερα» αναφέρεται σε ένα ειρηνικό πέρασμα της γέφυρας του Πορθμού {εγώ - παραπέμποντας στην συνειδητά προτασσόμενη εδώ ενετική γκραβούρα του 1597- θα αναδιατύπωνα πως επρόκειτο για μια «αβλαβή διέλευσι» κατά ξηράν, και ακόμη αναγνωρίζοντας πως υπάρχει ανάγκη ακριβούς μελέτης καί των ιστορικών πηγών καί των γεωλογικών χαρακτηριστικών-μεταβολών της περιοχής, θα άφηνα ανοικτό το ενδεχόμενο μήπως και επρόκειτο για πέρασμα άλλης δευτερεύουσας γέφυρας, μάλλον παραπλεύρως του Πορθμού του Ευρίπου, κάποιας γέφυρας μπροστά δηλαδή από το Κάστρο, το μετέπειτα ονομασθέν του Καράμπαμπα που όπως φαίνεται στο χαρτογράφημα του 1597 είχε τάφρο, και όχι αναγκαστικά -όπως βεβαιώνει η πηγή του σεβαστού αρθρογράφου- από την κύρια γέφυρα-φρούριο } του Μωάμεθ (ή Μεχμέτ) Β΄ του πορθητή.

Και για να επανέλθουμε στο συμβάν, ο φοβερός όσο και ευφυής σουλτάνος, προφανώς ήθελε με αυτήν την κίνησί του να εκτιμήση ιδίοις όμμασι την δυσκολία της μελλοντικής κατάληψης της πόλης και του ονομαστού ενετοκρατούμενου ακόμη φρουρίου (fortezza) της Isola di Negroponte που δέσποζε ανάμεσα στην Βοιωτική και την Ευβοϊκή ακτή προασπίζοντας την πόλι της Χαλκίδας. [Για το όνομα “Νεγκροπόντε” θα επανέλθουμε, για να καταδείξουμε λαθεμένη και πρόχειρη την συνήθη ετυμολόγησι εκ της Βενετο-ιταλικής (negro + ponte) και θα το συνδέσουμε με το αρχαίο και κυριολεκτικώς «έτυμον», δηλ. “original”, Εύριπος (: να σημειωθή, τέλος, ότι υπήρξε και πρόσφατο σχετικά συνέδριο στην πόλι μας υπο την ορθότατη ιστορικοφιλολογικά κατεύθυνσι στον τίτλο του: «Από τον Έγριπο στο Νεγροπόντε»!)].

Εν πάση περιπτώσει, ο έγκριτος, και όπως έχουμε αντιληφθή και πολυγράφος, κ. Μορφόπουλος γράφει στο ιστορικό του σημείωμα τα εξής πολύ ενδιαφέροντα:

Ο Μωάμεθ Β΄ στη Χαλκίδα

«ΣΑΝ ΣΗΜΕΡΑ, στις 2 Σεπτεμβρίου 1458, ο σουλτάνος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας Μωάμεθ Β΄ ο πορθητής (πέντε χρόνια μετά την άλωση της Κωνσταντινουπόλεως) επισκέφθηκε για πρώτη φορά το Ενετοκρατούμενο Κάστρο του Νεγκροπόντε (Χαλκίδος), επικεφαλής 1000 τούρκων ιππέων και πέρασε ειρηνικά τη γέφυρα του Πορθμού του Ευρίπου, κατασκοπεύοντας τον τρόπο μελλοντικής εκπορθήσεως του ισχυρά οχυρωμένου Φρουρίου. Όπως γράφει ο Λιμνιώτης συγγραφέας Νικ. Μπελλάρας στο βιβλίο του «ΤΟ ΕΛΥΜΝΙΟΝ», σελ. 44-45 «αναχωρήσας εξ Αθηνών ο Μωάμεθ μετέβη εις Θήβας και εμήνυσεν εις τον έντρομον Βάϊλον της Χαλκίδος, ότι επροτίθετο να επισκεφθεί την επομένην φιλικώς την Βενετοκρατουμένην πόλιν της Χαλκίδος και φθάσας εις την κορυφήν του Ανηφορίτου, ένθα η κάθοδος του βουνού προς την Χαλκίδα, εσταμάτησεν επι μίαν ώραν θαυμάζων εκείθεν την μεγαλοπρέπειαν της Ευβοίας εξαπλουμένης προ αυτού, δίκην γεωγραφικού χάρτου, τον στενόν πορθμόν του Ευρίπου μετά της παλιρροίας, προσομοιάζοντα μάλλον προς ποταμόν ή προς θάλασσαν, τα ωραία και γραφικά φρούρια της Χαλκίδος και την γέφυραν την συνδέουσαν την Χαλκίδα προς την Βοιωτίαν.
Οι Χαλκιδείς θυρυβηθέντες επι τη δυνάμει των ακολουθούντων τον Μωάμεθ χιλίων ιππέων ενόμισαν ότι επέστη η τελευταία αυτών ώρα, εξήλθον εν τούτοις εις προϋπάντησιν αυτού, κομίζοντες πλούσια δώρα. Ο σουλτάνος εδέχθη αυτούς μετ’ ευπροσηγορίας, διέβη την γέφυραν έφιππος και κατεσκόπευσεν τον δυνατόν τρόπον της εκπορθήσεως του φρουρίου, των δε πληροφοριών άς τότε συνέλεξεν, εποιήσατο καταλληλοτάτην χρήσιν, ότε μετά δώδεκα έτη επολιόρκησε την Χαλκίδα. Ο Μωάμεθ την αυτήν ημέραν της 2 Σεπτεμβρίου 1458 επέστρεψεν εις Θήβας, οπότε ανεχώρησεν την υστεραίαν δια την Μακεδονίαν».

(Τον Ιούνιο του 1470 ο Μωάμεθ πολιόρκησε από ξηρά και θάλασσα το Φρούριο του Νεγκροπόντε και κατάφερε τελικά να το εκπορθήσει στις 12 Ιουλίου 1470…)

ΓΙΩΡΓΟΣ ΜΟΡΦΟΠΟΥΛΟΣ